ئه‌مجار سه‌خت ته‌ره‌ن زامم جه جاران
شاید مناسب‌ترین بیت شعر سید عبدالرحیم ملا سعید معدومی تاوگوزی معروف به مولوی کورد که چند روز پیش تابلو عکس وی در سقز تخریب شد، همین بیت از شعر معروفش؛ “ئه‌مجار سه‌خت‌ته‌ره‌ن زامم جه جاران/ چڵ مدۆ دایم چون گه‌سته‌ی ماران” برای وصف اتفاقات چند روز اخیر در سقز و مهاباد باشد.
قریب به ۱۴۰ سال پس از مرگ مولوی کورد، عده‌ای تابلو عکس این شاعر نامدار را که در نمای ورودی پارکی که به اسم وی مزین است جانمایی شده تخریب می‌کنند، همزمان در مهاباد به سنگ‌قبر ماملی رحم نمی‌کنند. این حرکت در سقز و آنچه که در مهاباد برای سنگ‌قبر ماملی پیش آمد، احساسات عامه مردم را جریحه‌دار کرد و به عبارتی ستمی بود در حق چنین بزرگانی که خدمات ارزنده‌ای به فرهنگ و ادبیات کوردی داشته است.
این قبیل اقدامات چند وجه دارد:
اول اینکه؛ چنین تعرّضاتی را نباید به یک اتفاق ساده تقلیل داد. احتمال اینکه افرادی عامدانه _شاید هم غیر عامدانه_ و با هدف قرار دادن نمادهای هویتی، سعی در تحریک احساسات مردم داشته باشند وجود دارد. از آنجا که مناطق کوردنشین خواستگاه فرهنگی مفاخر و بزرگان زیادی در تمامی زمینه‌ها است چنین تحرّکاتی می‌تواند زمینه‌‌‌ساز برخی مسائل و موضوعاتی باشد که بعدها ترمیم آن جبران‌ناپذیر باشد. بنابر این زمینه‌سازی برای تحریک احساسات مردم خطری است که در پی چنین حوادثی وجود دارد.
وجه دیگر این حرکت، ناهنجاری‌های اجتماعی و در اینجا وندالیسم (میل به تخریب اموال عمومی) است که در زمره‌ی آسیب‌های اجتماعی محسوب می‌شود. وندالیسم عموما در واکنش به ناسازگاری‌های حاکم بر روابط فرد و جامعه، سلطه‌ی شرایط نابهنجار بر جامعه و عکس‌العمل خصمانه و خشن برخی افراد به تحمیل شرایط نامطلوب و غیر عادلانه روی می‌دهد. اما چگونه است که فرد در جریان جامعه‌پذیری، نه تنها ارزش‌ها، هنجارها و عُرف‌های جامعه برای وی درونی نشده بلکه حتی سعی در تخریب و نادیده گرفتن آنها می‌کند. فرد باید به این قناعت برسد که هر میزان که شرایط نامطلوب و غیر عادلانه باشد حساب ارزش‌های یک جامعه که مفاخر نیز جزوی از آنها هستند از هر چیزی جداست.
چنین اقداماتی مصداق بارز اخلال در نظم و آزارِ روانی عموم مردم است و چه بسا عاملی برای تحریک احساسات مردم و پیامدهای ناگوار و غیر قابل پیش‌بینی بعدی باشد، وجه زیان‌بار این ماجرا، مجموعه‌ای هستند که میبینند و برخورد نمی‌کنند. (اعم از شهروندانی که احیانا نظاره‌گر این حرکات بوده‌اند و یا مسئولانی که باید چنین عناصری را شناسایی و مواخذه کنند).
وجه آخر و شاید وجه خوب ماجرا، مردم و نهادهای مدنی هستند. در دو ماجرای اخیر دیدیم که مردم و نهادهای مدنی واکنش قاطع و درخور نشان دادند؛ سنگ قبر محمد ماملی در اسرع وقت پاکسازی و تابلوعکس مولوی کورد نیز بازسازی و ترمیم شد. این نهادها نباید تنها به واکنش‌های بعد از اتفاق بسنده کنند، تمرین مدارا و دگرپذیری و شرح و بسط آثار و کارنامه‌ی مفاخر کارویژه نهادهای مدنی است که باید بیش از پیش تقویت شود.
