در گفتگو با صاحب‌نظران: چرا در کردستان توسعه اتفاق نمی‌افتد؟
در کردستان، مرثیه‌خوانی و ناله و فغان دائمی برای همه چیز، زیادی مرسوم است، از جمله از سوی واکاوی در باب نقد و کم و کاستی‌ها. به سیاق مرثیه‌خوانان می‌شود مشکلات کردستان را پشت هم ردیف کرد و روضه خواند. اما به نظر ما چالش اصلیِ هنوز و تا اطلاع‌ثانویِ ما کردستانی‌ها، ¹عدم‌حمایتِ واقعی‌ِ منجر به توسعه و ²عدم اجرای‌عدالت توسط دولت است؛ و معتقدیم اگر فرایندی بود که این دو مقوله را می‌پذیرفت قضیه خیلی فرق می‌کرد.
این‌بار هم سراغ دانش‌آموختگان، صاحب‌نظران و فعالان حوزه‌های مختلف رفته‌ایم تا نظرات آنان را در باب “دلایل عدم توسعه کردستان با تأکید بر اقتصاد استان” جویا شویم. با همدیگر مروری بر این نظرات خواهیم داشت.
خالد توکلی/ جامعه‌شناس:
برای دستیابی به توسعه قبل از هر چیز باید درک درستی از آن داشت، سپس بر مبنای آن درک و تعریفی که از توسعه حاصل شده است استراتژی و برنامه تدوین شود. در کردستان نه درک درست و اجماعی میان مسئولین، کارشناسان و فعالان مدنی در مورد مفهوم توسعه وجود دارد و نه استراتژی مشخصی که بر اساس آن حرکت و چشم‌انداز آینده تعیین گردد.
هیرش سلطان پناه/ اقتصاددان:
اگر چه تبیین علل توسعه نیافتگی استان کردستان در بخش اقتصادی مستلزم یک پژوهش جامع و همه جانبه است اما بطور کلی عوامل زیر می‌توانند جزو عوامل کلیدی باشند:
ناکارآمدی فضای کسب و کار، عدم وجود یک راهبردی جامع جهت همراستا نمودن ظرفیتهای استان با آن، پایین بودن انباشت سرمایه و عدم تمایل اندک صاحبان سرمایه به سرمایه‌گذاری در استان، عدم توانایی ایجاد بسترهای لازم جهت جذب سرمایه‌گذار، درگیر بودن سیاست گذاران به کارهای روزمره و ضعف شدید در زیر ساخت خصوصا شبکه راه( بزرگراه، راه آهن و پروازهای کافی) مهمترین عوامل عدم توسعه اقتصادی استان هستند.
مسعود حسن‌نژاد/ کارآفرین و فعال اقتصادی:
عامل عمده عدم توسعه کردستان تبعیض‌های اقتصادی ناشی از تحلیل‌های غیر استراتژیکی است که عمدتا برخاسته از نظرات مدیران و کارگزاران ناکارآمد دولتی است. همچنین تبعیض‌های ناشی از مناسبت‌های حاکم بر روابط دولت ملت و مشخصا روابط مرکز پیرامون را نیز می‌توان در این دسته‌بندی گنجاند.
البته فرهنگ غلط حاکم بر روابط کار و مفهوم کار، فرهنگ قناعت ورزی حاکم بر طیف وسیعی از بدنه مردم در این مناطق نیز عاملی است که محل بحث است. اگر تغییری قرار است حاصل شود باید در این عوامل ریشه‌یایی شود.
لیلا عنایت زاده/ جامعه‌شناس و فعال حوزه زنان:
دلیل عدم توسعه اقتصادی کردستان می‌تواند نگاه متفاوت به این استان باشد. مطابق این نگاه، هزینه‌ای که در کردستان می‌شود ممکن است فایده مورد نظر را برای متولیان توسعه نداشته باشد.
بهزاد قوامی/ فعال مدنی:
عدم یا کمبود منش سیاسی در میان بازیگران سیاسی کورد بعنوان اقلیت در تعامل با سیاست‌های کلان مرکز، نبود چهره‌های کاریزماتیک بعنوان پیشبرنده مطالبات ،عدم وجود افراد یا نهادهای مدنی که نقش لینک‌‌دهنده‌های ارتباطی مناسب را میان توده و خواص ایفا نماید و نتیجتاً ایجاد واگرایی سیاسی بجای همگرایی سیاسی.
غریب سجادی/ عضو شورای شهر سنندج:
توسعه یعنی پاسخ به نیاز، نیازهایی که به فراخور زمان مدام در اشکال جدید باز تولید می شوند.
توسعە بیشتر از هر امر دیگری نیازمند انسان توسعە گراست. انسان توسعە گرا هم دارای ذهنیت متجدد، دغدغە مند، پرسشگر و تلاش‌گر است تا آیندە بهتر را در این دنیا محقق سازد. آینده بهتر هم نیازمند پاسخ به نیازهای روز است.
متاسفانه در جهان سوم بە طور عام و ایران و کردستان به طور اخص کمتر شاهد شکل گیری نسل توسعه گرا هستیم و برعکس اکثرا شاهد سیطره انسانهای سنتی بر ارکان مدیریتی جامعه هستیم که دغدغه آنها بازتولید و باز تکرار پاسخهایی هستند که برای هر نیازی می خواهند اثر گذار باشند! نیازهای جدیدی که هیچ سنخیتی با آن پاسخها ندارند.
سردار فتوحی/ جامعه‌شناس:
مهمترین عامل عدم توسعه را نگاه حاشیه_مرکز می‌دانم. این نوع نگاه تنها در بعد سیاسی و ناشی از نگاه دولت‌مردان و برنامه‌ریزان نیست، بلکه می‌تواند منشأ فرهنگی و قومی نیز داشته باشد که در فرهنگ کل کشور یافت می‌شود. جامعۀ ما هنوز در سطحی نیست که کثرت زبانی و فرهنگی را بپذیرد، همواره مرکز از جمله تهران اصفهان و تبریز و … برتر تلقی می‌شود. این نوع نگاه عامل عدم جذب سرمایه‌های انسانی، اجتماعی و اقتصادی و حتی عامل فرار این سرمایه‌ها شده است.
نژاد جهانی/ شهردار اسبق بانه:
فقدان راهبرد آمایش سرزمینی متناسب با ویژگی‌های استان و نبود استراتژی مناسب و مورد اجماع میان دولت‌ها و نخبگان برای توسعه کردستان از مهمترین عوامل عدم توسعه هستند.
