نارضایتی شهروندان از کیفیت نان در سقز

نان به عنوان قوت غالب مردم همیشه داستان ساز بوده و ماجراهایی تمام نشدنی دارد، هر بار پس از گران شدن، مشکلات این حوزه بیشتر خودنمایی می کند. موضوعی که برای بسیاری از شهروندان کماکان لاینحل مانده است بحث کیفیت نان است، گویا انتظار افزایش کیفیت بعد از افزایش قیمت یک انتظار بیهوده از جانب شهروندان بوده و این دو رابطه ای معکوس با یکدیگر دارند، یعنی همزمان با افزایش قیمت شاهد کاهش کیفیت نان نیز هستیم.

هرچند در سال های اخیر دیگر شاهد آن ازدحام جمعیت و صفوف جداگانه زن و مرد در نانوایی ها نیستیم و مردم انواع دیگر نان از جمله سنگک، بربری و… را در سبد جایگزین قرار داده اند، اما انتظار بر این بود با افزایش مراکز عرضه، رقابت بر کیفیت نان متمرکز شود و مراکزی که کیفیت بیشتری در پخت نان داشته باشند با استقبال بیشتری مواجه شوند، اما دیری نپایید که کیفیت نان به روال سابق برگشت و از دید شهروندان اندک نانوایی وجود دارد که کیفیت مطلوبی داشته باشد. بر اساس اطلاعات موجود وزن چونه برای یک نان لواش بایستی ۱۶۵ گرم باشد (شش چونه یک کیلو گرم)، اما چونه ها بسیار کم وزن تر بوده و به حدود ۱۰۰ تا ۱۱۵ گرم کاهش می یابد (۹ الی ۱۰ چونه، یک کیلو گرم).

واکاوی برای بررسی این موضوع به چند نانوایی در سطح شهر مراجعه کرده و با مشتریان، کارگران، کارفرمایان و در نهایت سرپرست اداره صنعت، معدن و تجارت گفتگو کرده است.

سخنان مشتریان بیشتر بر این محور است: تهیه نان راحت شده و به هر نانوایی که مراجعه کنیم می توانیم نان به میزان لازم تهیه کنیم و اگر نبود به مغازه ها و دکه ها مراجعه می کنیم اما انتظار داریم نظارت ها بیشتر و کیفیت نان بهتر باشد، این درحالی است که بعد از افزایش قیمت نان در مهرماه نه تنها کیفیت آن بهتر نشد بلکه از ضخامت و اندازه آن نیز کاسته شده است که همه این ها ناشی از ضعف واقعی نظارت بر پُخت نان است.

کارگران نیز ضمن بیان گله مندی های خود از کارفرما و اداره کار اعلام کردند: با وجودی که می بینیم هر روز بر قیمت هر چیزی افزوده می شود اما حق الزحمه کارگران یا افزایشی به خود نمی بیند و یا این افزایش حداقلی است، در حالی که کار در نانوایی سخت و طاقت فرسا بوده و خستگی ناشی از کار هیچوقت از تن ما بیرون نمی رود. حق الزحمه روزانه طبق قانون برای یک شاتر بیش از ۷۰ هزار تومان است اما کمتر کارفرمایی این میزان را پرداخت می کند و بیشتر به صورت توافق مابین طرفین است. علاوه بر این استفاده از بازنشستگان با حق الزحمه ای به مراتب پایین تر سبب شده تا کمتر از نیروی جوان که نیازمند درآمد حداقلی است استفاده شود.

کارفرمایان و همان صاحبان نانوایی که در بسیاری موارد خود کارگر مرکز محسوب می شوند نیز در مقابل این گلایه ها می گویند: هزینه های جاری نانوایی از جمله پول آب، برق، گاز، اجاره مغازه و … بسیار زیاد است، ضمن آنکه در برخی محلات تعداد مراجعین زیاد بوده و نانوا مجبور است از بازار آزاد آرد لازم را تأمین کند، آرد سهمیه ای ۳۳ هزار تومان و آرد آزاد بیش از ۵۰ هزار تومان. یکی از نانوایی ها می گوید: نظارت وجود دارد، اما واقعیت این است که با این هزینه ها نمی شود ادامه داد.

کارفرمایان می گویند: هزینه سختی کار که برای کارگران در نظر گرفته شده است از جیب کارفرما پرداخت می شود، به گونه ای که کارگر پس از بیست سال کار اگر سختی کار به او تعلق گیرد حق ده سال باقیمانده باید از جیب کارفرما پرداخت شود که مبلغی بیش از بیست میلیون تومان خواهد شد و در بسیاری از موارد صاحبان نانوایی مجبور به فروش امتیاز و یا اخذ وام های چند میلیونی می شوند تا پول سختی کار کارگر پرداخت شود، پس برای فرار از این موضوع مابین کارگر و کارفرما قراردادهایی چندماهه منعقد می شود تا در آینده دردسر پرداخت چندین میلیونی گریبانگیر کارفرما نشود.

در همین ارتباط سرپرست اداره صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه دغدغه های مردم واقعی است و ما بر این امر واقفیم گفت: در حوزه شهرستان سقز ۳۷۵ واحد خبازی فعال است، ۱۸۳ واحد در تولید لواش در شهرستان و ۱۰۳ واحد سهمیه دار در روستا ها و مابقی واحدها در پُخت سنگک، بربری و نان های سبوس دار فعالیت دارند. میرزایی افزود: نظارت از سوی این اداره در بحث توزیع آرد و توزیع نان صورت می گیرد. اگر گلایه هایی وجود دارد دلیل بر کم کاری بازرسین نیست، بلکه گستردگی واحدهای خبازی از یک سو و نبود زیرساخت، امکانات و نیروی لازم جهت بازرسی باعث می شود تعدادی از تخلفات از دید ما پنهان بماند. همه اینها در حالی است که شش بازرس این اداره باید به سایر واحدهای صنفی که حدود ۱۴ هزار واحد هستند نظارت داشته باشند. با این حال یک نفر به صورت ویژه بر بحث توزیع آرد نظارت دارد و علاوه بر این در قالب گشت های مشترک، این بحث ها پیگیری می شود و تخلفات منجر به تشکیل پرونده می شود.

میرزایی در بحث توزیع آرد اضافه کرد: سه نوع آرد توزیع می شود؛ آرد یارانه ای ( با نرخ ۸۲۵ تومان) که تحویل سهمیه داران می شود، آرد نیمه یارانه ای ( ۱۳۷۵ تومان) که تحویل واحدهای آزادپز می شود و آرد آزاد که هر کسی می تواند از کارخانه ها تهیه کند. فرق واحدهای آزادپز و سهمیه دار تنها در آرد تخصیصی است و هر نانوایی که ادعای کمبود سهمیه دارد می تواند با این اداره مطرح و تا حد امکان سهمیه وی افزایش یابد، بنابر این هیچ واحدی حق ندارد به بهانه کمبود سهمیه کم فروشی کند که این کار جرم مشهود است و با وی برخورد خواهد شد.

میرزایی در پایان گفت: در نظر داریم وضعیت واحدهای سطح شهرستان را بر اساس رشد جمعیتی آنالیز کنیم که آیا واحدهای هر محله جوابگوی نیاز مردم خواهند بود یا خیر؟ اگر کمبودی وجود داشته باشد برطرف و اگر مازاد باشد قطع گردد تا توازن لازم برقرار گردد.