نگاه تحقیرآمیز به برخی مشاغل را پایان دهیم!
✍️چیمن حسینی
فرهنگ بعنوان سرمایه و میراث ماندگار در یک جامعه جهت تداوم خود نیازمند پویایی و به‌روز شدن است، تحولات مختلف اقتضا می‌کند هر از گاهی غربالگری، بازنگری و اصلاحاتی در فرهنگ صورت گیرد و چه بسا بخش‌هایی از فرهنگ پس از یک دوره دیگر مقرون به تداوم نباشند و حتی به ضد ارزش تبدیل شوند.
از طرفی، کار و تلاش افراد زیربنای توسعە یک جامعه است و فرهنگ کار بە عنوان راهکار غیر مدون اما نافذ در جوامع مختلف، تاثیرات شگرفی بر پیشرفت و آبادانی در بسیاری از کشورها داشتە است که می‌توان از آسیای جنوب شرق بەویژە چین و ژاپن بعنوان نمونه‌های تبلور عینی فرهنگ کار پویا نام برد.
بنابر این فرهنگ کار نیز از این قاعده (پویایی) مستثنی نیست و احتمالا تجدید نظر در فرهنگ کار در برخی مناطق کشور و حتی در استان و شهرستان ما غیر قابل اجتناب باشد و بنابر این لزوم برنامە‌ریزی برای ایجاد فرایند فرهنگ سازی و اصلاحات رفتاری، یک ضرورت محسوب میشود.
در این‌باره ذکر یک مثال خالی از لطف نیست؛ یک شغل در دو شهر همجوار با مسافت نە چندان زیاد حامل بسیاری از قضاوت‌های متناقض است؛ مثلا میزبانی مراسمات عروسی و هنرمندان شاغل در این صنف را در شهرهای سقز و بوکان مقایسە کنید. تاثیر بازخوردهایی نظیر همین مثال بدیهی را می‌توان در بسیاری امور دیگر نیز بررسی نمود .
آیا جشن و شادی بر امر خیر مذموم است؟ آیا عروسی لازم نبودە؟ اگر بودە چرا مطربی در سقز شغلی نامتعارف اما در همسایگی هنر ملی و مفرّ مالی است؟ انعکاس همین خار انگاری را در سایر اصناف مرتبط مانند تالارهای مراسم عروسی سقز نیز می‌توان بە وضوح مشاهدە کرد.
برتری مشاغل فنی (مکانیکی و سایر اصناف مرتبط)، خدماتی ( خدمات گردشگری، بازار و فروشندگان موفق …)، کشاورزی، باغداری و صنایع معدنی، خدمات مالی، حمل و نقل جادەای و اخیرا خدمات پزشکی متنوع نمونەهایی عینی هستند کە حاکی از فرهنگ مناسب کار در بوکان بە عنوان جنوبی ترین شهر آ.غ است کە ما را از ارجاع بە بررسی و قیاس بە آسیای جنوب شرق بی‌نیاز می‌کند .
از دیرباز مشاغلی همچون معلمی، وکالت، مهندسی، پزشکی، بازرگانی و… در سقز دارای شأن اجتماعی بودەاند و بیشترین تلاش افراد و خانوادە در مسیر دستیابی بە آنها متمرکز بود. مشاغلی نیز وجود دارند کە در امتداد آرزوها نبودەاند اما پذیرفتە شدەاند، نظیر استخدامی در یک اداره دولتی، نظامی‌گری، خدمات فنی تولیدی ، بازار آزاد و …
از سوی دیگر، دیدە یا شنیدەایم برخی مشاغل _بە غلط_ دون شأن افراد و نزدیکان قلمداد شدەاند و حتی در تحقیر و توهین بە دیگران از اسامی این مشاغل استفادە میشود. در حالیکە مشکلات کشوری فاقد کارگر ساختمانی، کارگر فنی و ماهر، کشاورز، پاکبان و سایر مشاغلی که احتمالا نزد بسیاری از افراد جامعه ما به دیده تحقیر به آنها نگریسته میشود شاید به مراتب از کشوری کە با نیروی مازاد دولتی دست بە گریبان است و بخش اعظم بودجەی جاری آن خرج دیون پرسنلی میشود کمتر باشد.
چند مثال دیگر؛ با رکود نسبی ترافیک بار جادەای ناشی از برخی اعتراضات صنف کامیونداران کشور بر همگان آشکار شد کە گاراژی‌ها رکن رکین گردش چرخ اقتصاد کشور هستند .نارضایتی و توقف فعالیت شرکت‌های خدماتی و پاکبانی، صحنەهایی از افول تمدن و انباشت پسماند را بوجود آورد کە جامعە شهری بە تقدیر از پاکبانان کلاە از سر بردارند و یا اختلال در بازار گوشت و لبنیات اهمیت وجود فعالان حوزه دامداری و چه بسا چوپانی و چوبداری را نمایان ساخت.
در نبود کسانی که چنین مشاغلی را بر عهده بگیرند اهالی یک منطقە مستأصل و در عوض مناطقی دیگر نیز با بهرەگیری از نیروی کار مفید و مستعد، زمینه تغییرات گسترده اجتماعی را فراهم کرده‌اند که البته در مناطق نوع دوم این تغییرات منجر به رفاه و آبادانی، تولید و انباشت ثروت شده و در مناطق دیگر برعکس آن را شاهدیم.
بە نظر میرسد کە حتی با یک نگرش منفی، مصرف گرایی هم نیازمند مشاغل بە ظاهر پست اجتماعی در گذشتە اما در واقع خدماتی است و هر کدام از آنها در جای خود بر حسب نیاز فردی و اجتماعی شکل یافتەاند کە در واقع مستلزم کسب تجربیات عملی نیز هستند .
در حال حاضر فضای غالب بر شهر سقز بە دلایل متعدد و بر خلاف شهرهای همجوار منتج از تمدن دیرین خود و حاکمیت باثبات دولتهای مرکزی بودە و بە ندرت شاهد تغییرات اجتماعی همگام با شهرهای همجوار بودە است که نتیجه آن توسعه نامتوازن است.
همین توسعە نامتوازن در کنار موضوعاتی همچون تخصیص ناعادلانە آب حاصل از حوزە آبریز شهرستان بە کشاورزی و… موجب وابستگی، عدم ریسک پذیری، بعضا عافیت طلبی و گرایش خانوادەها در تشویق فرزندان به کارهای دولتی و ارجح دادن آن به کارهای فاخر در سقز شده است که اتفاقا همین گرایشات نیز بدون هدف گذاری بلندپروازانە و دستیابی بە مراتب بالای حکومتی است و اکثرا چشم انداز حقوق بگیری یا همان آب باریکەی معروف را مدنظر قرار می‌دهند .
در آخر اینکه، پیشرفتهای سریع تکنولوژی اطلاعات موجب افول و عدم امنیت شغلی این دستە از افراد شدە است و بنابر این بە شدت نیازمند فرهنگ سازی پویا در راستای نگرش مثبت بە مشاغل گوناگون هستیم .
