بە مناسبت یازدهمین سالگرد وفات عباس خاکی؛ معمار کشتی فرنگی

در ۹ آذر و آخرین ماه پاییز سرد سال ۱۳۲۳ در شهر سقز در خانواده‌ای بازاری در محله «بەرزی باوه‌خان»، _بلندی پل هوایی کنونی یا خیابان۲۲بهمن کوچه خشنودی_ دیده به جهان گشود. پدرش خلیفه علی خاکی از اولین قنادهای مشهور شهر و مرحوم مادرش یکی از سیده‌های مومن شهر بودند. وی از سال ۱۳۳۰ در دبستان حکمت و به دنبال آن دبیرستان شاهپور سابق تحصیلات خود را به انجام رساند.

به روایت خود مرحوم، با اصرار پدرش که مالک اولین چلوکبابی سقز و همزمان قنادی در سطح شهر بود از همان بچگی در مغازه پدری مشغول به کار بود. پدرش به دلیل فشار کار و امرار معاش معتقد به کار در مغازه‌ی وی بود و با گریه‌های خود مرحوم خاکی و اصرار مادرش درخواست ادامه تحصیل داشت.

خاکی علاقمندی بیش از حدی به موسیقی و ورزش داشت که همان علاقه را با خریدن یک عدد فلوت آبنوس و تمرین در خلوت‌های شبانه بعد از کارهای روزانه بدون هیچ مربی و فقط با عشق و استعداد خودانجام می‌داد و بعدها مورد تشویق گروه‌های ارکست شهر قرار گرفت. پدرش با ورزش وی نیز مخالف بود. خاکی علایق و احساسات اولیه خود را با نصب و الصاق عکس قهرمانان و نامداران آن زمان از «محمود نامجو» گرفته تا «تختی» و «حبیبی» و… به در و دیوار مغازه‌های قنادی و چلوکبابی ابراز می‌نمود و همچنین در خفا با تهیه یک دستگاه هالتر به وسیله سیمان که قالب آن را ماهی تابه‌های آشپزخانه در اندازه‌های مختلف شخصا ساخته بود تمرین می‌کرد. تا اینکه با وساطت چند نفراز دوستان پدرش در سال ۱۳۳۹ به باشگاه کنیسه یهودیان آن زمان رفته و در رشته کشتی ثبت نام نمود و مشغول شد.

تشک در آن زمان عبارت بود از چند گونی کاه و براده پارچه خیاطی که در بین چهار ستون سالن در فضای ۴*۴ گسترده و یک قطعه چادر فرسوده روی آن را پوشانده بودند. اولین مربی ایشان افسری ارتشی به نام «ستوان شاهپوری» بود که پس از انتقال ستوان شاهپوری به تهران، تمرینات اصلی مرحوم خاکی زیر نظر سرباز وظیفه آن زمان ابراهیم آزمون که اهل خراسان و از کشتی گیران برجسته کشور بود ادامه یافت.

بعد از چند ماه یک تخته کشتی پنبه‌ای از فدراسیون کشتی به ابعاد ۶*۶ به باشگاه اهدا شد و محل سالن را به آمفی تئاتر دبیرستان شاهپور سابق انتقال دادند. با توجه به استعداد بالایی که مرحوم خاکی داشت و با کمترین زمان و شرکت در مسابقات مختلف داخل شهر، استان و کشور مورد لطف مسئولین آن زمان از جمله حاج نصرالله طاهری قرار گرفت که خیلی زود مورد توجه قرار گرفت و ناراحتی عدم انجام تحصیلات مناسب را جبران نمود.

در سال ۱۳۴۲ جهت انجام خدمت سربازی به محل خدمت آموزشی پادگان جلدیان در پانزده کیلومتری نقده اعزام شد. در آن زمان و اواخر خدمت که شایستگی‌های کشتی وی را در محل خدمت دیدند بعنوان مربی کشتی در پادگان مشغول شد.

بعد از اتمام سربازی و بازگشت به شهر خود در سال ۱۳۴۴ کشتی تقریبا تعطیل بود و تمرینات را زیر نظر یکی از معلمین آموزش و پرورش اهل سنندج به نام «سید صالح سیدالشهدایی» در محل انباری دبیرستان شاهپور مجددا ادامه دادند و بعد از چند جلسه محل تمرینات نیز به سالن آمفی تئاتر دبیرستان مهرگان انتقال یافت و عباس خاکی نیز بعنوان یکی از کشتی گیران موفق در سال‌های ۴۵-۴۶-۴۷- در سالن تمرین و بعنوان کشتی گیر در مسابقات استانی و کشوری به مقام‌هایی نائل آمد.

همزمان در سال ۱۳۴۷ عباس خاکی صاحب دو مغازه آبمیوه‌گیری و ساندویچی و همچنین به پیشنهاد شهردار وقت _آقای نوری_ اولین بوفه پارک شهر را نیز دایر نمود و آن سه مکان را نیز همزمان اداره می‌نمود و مشغول اداره مغازه‌های خود بود و کمی از کشتی فاصله گرفته بود. در سال ۱۳۴۷ آقای سید الشهدایی به سنندج منتقل و کشتی نیز تعطیل شده بود که با اصرار و مراجعه‌های مکرر مسئول ورزش شهر، مرحوم «عیسی ملک‌نیا» و همچنین اصرار خود کشتی‌گیران، وی اداره‌ی کشتی شهر را به دست گرفت.

در آن زمان چون خاکی شغل آزاد داشت بایستی مسیر زندگی خود را عوض می‌کرد و این شد که ایشان با اصرار بسیار زیاد کشتی‌گیران و مسئول تربیت بدنی بعنوان اولین مربی بومی سقز انتخاب و مشغول به کار شد. در آن برهه زمانی هیچ اثری از مدال و مسابقه نبود و کشتی سقز خیلی وضع تأسف‌باری داشت و مگر به طور اتفاقی کشتی‌گیری در مسابقات استانی مقامی ساده به دست می‌آورد.

از سال ۱۳۴۷ رسما کار مربیگری را شروع و در سال ۱۳۴۹ اولین حکم مربیگری را از آقای ملک‌نیا دریافت و کشتی سقز کم کم سازمان یافته و در سطح استان مقام اول را کسب می‌نمود و در این زمان مسئولیت سه مغازه و ورزش کشتی سقز بعهده ایشان بود.

تا آن زمان کشتی گیران از سن ۱۶-۱۷ سالگی به کشتی می‌آمدند، خاکی به فکر شروع آموزش کشتی از سنین پایه که در هیچ کجای کشور نبود افتاد و از سال ۱۳۴۹ کم کم از طریق دانش‌آموزان شروع کرد. در سال ۱۳۵۰ به اولین دوره کلاس داوری و مربیگری از فدراسیون کشتی اعزام و بعد از ۱۵ سال موفق به دریافت گواهینامه مربیگری و داوری رسمی کشتی شد. ایشان علیرغم ممانعت‌ها و سنگ اندازی‌های زیاد در رده‌های سنی نونهالان و نوجوانان فعالیت می‌نمود تا اینکه در سال ۱۳۵۳ فدراسیون جهانی فیلا کشتی، کشتی نونهالان و نوجوانان را آغاز و رسما اعلام نمود، که در این زمان چون کشتی سقز چهار سال بود در این رده تمریناتی داشت در اولین مسابقات رسمی کشوری به نتایج بسیار قابل قبولی دست یافت و این شد که عباس خاکی اولین نفر در سطح جهان بعنوان آغازگر کشتی در سنین نونهالان و نوجوانان شناخته شد.

در سال ۱۳۵۳ در جریان بازی‌های آسیایی تهران و با معرفی فدراسیون جهانی کشتی به عنوان اولین نفر در سطح استان کردستان گواهینامه بین‌المللی داوری را دریافت کرد.

تا قبل از سال ۱۳۵۵ کشتی گیران بسیار خوبی از جمله حاج محمد سلطانی، عطاالله یاعلی، کریم غوثی، مصطفی فرجی، حسن حسین زاده، محمد عابد سعیدی، ابراهیم پرستار، عبدالله مرادخانی، رئوف سلیمی و… به عناوین بسیار زیادی دست پیدا کردند. در سال ۱۳۵۵ به سنندج منتقل و در آنجا کشتی سنندج را سر و سامان دادند. همچنین در سال ۱۳۵۷ بعنوان مربی تیم ملی کشتی فرنگی ایران به کشور ترکیه اعزام شد.

در سال ۱۳۵۹ خاکی بعد از انتقال مجدد به سقز شروع بکار در مجموعه ورزشی شهید کاظمی نمود، از این زمان به بعد شروع به ساماندهی تعدادی از رشته‌های ورزشی نمودند که در این مدت کشتی فرنگی سقز شروع به شکوفایی بسیار زیادی در سطح کشور کرد که به غیر از کشتی‌گیران نامبرده، عباس محمدی، مرحوم علاالدین پیر حیاتی، رضا محمدی، محمد ابراهیمی، محمد و عبدالله چمن‌گلی از شاگردان و قهرمانان بنام مربی بودند و در این مدت بعنوان مربی تیم ملی و سرپرست کشتی به کشورهای شوروی سابق، ترکیه، سوریه، چین، رومانی و… اعزام و به موفقیت‌های بسیار چشمگیری دست یافتند. خاکی در کنار مربیگری، بعنوان اولین داور بین‌المللی کشتی درجه ۳ استان کردستان نیز دست یافت.

وی از سال ۱۳۶۲ تا آبان ۱۳۷۶ بعنوان سرپرست اداره تربیت بدنی سقز را بعهده داشت که پایه‌گذار و منشاء خدمات بسیار زیادی از جمله احداث ۲ زمین چمن در استادیوم‌های شهید کاظمی و تختی و سالن سرپوشیده کشتی، احداث استخر سرپوشیده شهید کاظمی، سالن بانوان شهید کاظمی، سالن ورزشی ۲۰۰۰ نفره شهید آبدرم و همچنین سامان دادن به رشته‌های ورزشی چون والیبال، فوتبال، بسکتبال، پینگ پنگ، وزنه‌برداری و همچنین زیبا‌سازی و ساماندهی محوطه استادیوم شهید کاظمی، احداث پله‌های تماشاچی زمین چمن این استادیوم و احداث سونای خشک و بخار و …. را به سرانجام رساند و در این زمان کلیه پرسنل و هیات‌های ورزشی پابه پای خاکی در عمران و آبادانی مجموعه تلاش نمودند.

تا سال ۱۳۷۰ کشتی سقز در جایگاه بسیار والای کشوری قرار داشت و خاکی همزمان در حال برنامه‌ریزی و پایه‌ریزی برای رده سنی نونهالان و نوجوانان بودند. در سال ۱۳۷۲ با موافقت فدراسیون کشتی جمهوری اسلامی ایران تشکیل ستادی بسیار قوی در شهرستان انجام و با استقبال کلیه صاحبنظران با برنامه‌ریزی بسیار خوبی مواجه شد که فدراسیون کشتی کشتی را مجاب کرد در سال بعد از آن ۱۳۷۳ اولین دوره مسابقات فرنگی بین المللی کشتی جام جهانی نونهالان با ساز و کار بسیار گسترده در سقز برگزار شد و در مدت ۱۵ روز بعد از آن «کردها درس جوان مردی دادند» تیتر روزنامه و رسانه‌ها بود و اینگونه سقز در ورزش کشور شناخته شد و بعد از آن نیز از روی این پایه‌ریزی‌های اصولی و صحیح میزبان خوبی در رشته های ورزشی بود.

در سال ۱۳۷۸ و بعد از گذشت سی و سه سال خدمت صادقانه به افتخار بازنشستگی نائل آمد، در زمان تحویل اداره‌ی تربیت بدنی توسط ایشان سی هیات ورزشی با امکانات در خور توجه و پویایی بسیار زیاد مشغول به فعالیت بودند .

عباس خاکی علاوه بر ورزش، در زمینه‌های مختلف اجتماعی نیز نقش پر رنگی داشت. ایشان در خصوص زیباسازی شهری چند سال بصورت افتخاری با شهرداری و فرمانداری سقز در زمان ساماندهی آورگان عراقی خدمت می‌کردند. همچنین بواسطه حسن خلق و اعتماد بسیار زیادی که در سطح شهر داشتند دارای جایگاه بسیار والایی بوده و یکی از معتمدین تاثیرگذار در شهر بوده و هزاران نفر از جوانان شهر را بدون دریافت هیچگونه وجهی آموزش اخلاقی، معنونی و ورزشی می‌داد تا اینکه در مهر ماه ۱۳۸۹(۲۳/۷/۱۳۸۹) چشم از جهان فرو بست و مردم سقز و استان کردستان تا مدتها در غم از دست دادن این مرد بزرگ و بی ادعا در غم و ماتم بودند.

پ.ن: تمامی موارد فوق برگرفته از دست نوشته مرحوم عباس خاکی بوده و هیچگونه تحریفی در آن صورت نگرفته است.

لازم است از طرف جامعه ورزشی و خانواده وی و عموم مردم این گلمندی را عنوان کرد که چگونه بزرگمردی مثل «عباس خاکی» که بعنوان اولین نام‌آور و الگوی ورزش استان کردستان در شهرستان سقز، اولین مربی تیم ملی کشتی جمهوری اسلامی اعزامی به خارج از کشور در سطح استان کردستان، اولین مربی کشتی نونهالان در دنیا، اولین داور بین‌المللی در استان کردستان و… را دارد و علاوه بر این قهرمانان بنامی در سطح ملی و بین المللی تحویل جامعه داده و همچنین منشا خدمات پایه و زیر ساخت‌های اساسی در ورزش سقز بود مورد بی‌توجهی قرار گرفته و نه خیابانی، نه میدانی، نه اثری، نه تندیس و …ای به صورت نمادین از وی در سطح شهر پیدا نمی‌شود.