نگاهی به وضعیت کتابخانه‌های سقز
یار مهربان این روزها مهجور است!
در مهجوری کتاب و کتابخانه زیاد گفته و شنیده‌ایم، اما واقعیت در مورد کتابخانه سقز بیشتر از آنچه می‌نماید است و از کم‌توجهی مسئولان و مدیران شهری گرفته تا نادیده گرفتن این مهم از سوی شهروندان و فعالان فرهنگی را شامل می‌شود.
کم اهمیت جلوه دادن جلسات انجمن کتابخانه، بدهی عظیم شهرداری به نهاد کتابخانه‌ها، دسترسی نامناسب شهروندان و خصوصا دانش‌آموزان مناطق حاشیه به کتاب و کتابخانه و همچنین عضویت با مبلغ ناچیز (۱۰ هزار تومان) و در عوض بهره‌مندی از خدمات کتابخانه به مدت یکسال، موضوعاتی است که همگی در شمول عوامل مهجور بودن کتاب و کتابخانه هستند.
البته فعالیت انجمن هیوای زانست در سقز و ژیوار در صاحب، در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی و کتابدوستی و پایه‌گذاری چند کتابخانه در مناطق حاشیه و کتابرسانی به روستاها نیز نباید از چشم‌ها دور بماند. با این وجود نهاد کتابخانه در سقز با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنتد که در ادامه به گوشه‌ای از آنها اشاره می‌کنیم.
مطابق ماده (۶) قانون نحوه تأسیس کتابخانه‌های عمومی، شهرداری‌ها موظفند حداکثر تا پایان روز پانزدهم ماه بعد به صورت علی الحساب نیم درصد از درآمدهای خود به استثناء وام و تسهیلات، اعتبار و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای که دولت در اختیار شهرداری‌ها قرار می‌دهد، اوراق مشارکت، اسناد خزانه اسلامی، فاینانس و تهاتر را محاسبه و به حساب انجمن کتابخانه‌های عمومی شهر مربوطه واریز نمایند.
این مهم در سقز در کمترین میزان خود اجرایی شده و از همین‌رو بدهی شهرداری سقز به اداره کتابخانه‌ی این شهر تا پایان سال ۹۸ بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بود و با احتساب دو سال اخیر این میزان بسیار بیشتر است. جالب است که وضعیت صاحب به نسبت از سقز بهتر است، بعنوان مثال نیم درصد درآمد شهرداری این شهر کوچک در سال ۹۸ چیزی حدود ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود، اما قریب به ۷ میلیون تومان به کتابخانه شهر صاحب پرداخت کرده است.
شهردار سقز با اذعان به این بدهی و با اشاره به وضعیت مالی شهرداری تأکید کرد که منبعد ماهانه مبالغی از محل نیم درصد درآمد به حساب کتابخانه واریز و برنامه‌های این نهاد برای ترویج کتابخوانی با همکاری اداره کتابخانه‌های عمومی نیز پیش برود، اما ممکن است وضعیت مالی شهرداری پاسخگوی پرداخت بدهی مذکور نباشد.
در بحث ابنیه و املاک کتابخانه سقز نیز بحث‌هایی مطرح است، از جمله اینکه؛ ملکی با کاربری فرهنگی_کتابخانه در محدوده خیابان و مسجد حضرت عمر(رض) در سالهای اخیر به فضای سبز تبدیل شده است. از آنجه که این ملک از اساس ملک موقوفه است بازگرداندن آن و تملک توسط کتابخانه در کش و قوس اداری و تغییر شهرداران و سرپرستان آن مانده است. از طرفی در محدوده شهرک زاگرس (پایین‌تر از بیمارستان شفا) یک زمین با کاربری کتابخانه وجود دارد، پیشنهاد شده است شهرداری در این ملک ساخت کتابخانه را با تهاتر بدهی‌هایش در دستور کار قرار دهد.
وضعیت نامطلوب اطراف کتابخانه مرکزی شهر نیز که به حساب یک مکان فرهنگی است قابل چشم‌پوشی نیست و با توجه به وقوع برخی ناهنجاری‌ها در اطراف این محوطه ضروری است رسیدگی اساسی به آن صورت بگیرد.
به گفته‌ی سمیه ایزدیار، رئیس کتابخانه‌های عمومی سقز؛ “اکثریت مراجعین و اعضای دو کتابخانه عمومی شماره یک و دو (شهید امینی و شهید فرقانی) از مناطق حاشیه _بهارستان، صالح‌آباد و تپه مالان_ هستند”. این مهم بیانگر دسترسی سخت مناطق حاشیه به کتابخانه است و وجود دو کتابخانه به فاصله کمتر از پانصد متر آنهم در مرکز شهر به این بی عدالتی دامن زده است.
اگر موضوع زمین در پایین دست بیمارستان شفا در کنار پرداخت بدهی شهرداری به این نهاد در دستور کار قرار بگیرد می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نزدیک دسترسی اهالی کتاب و خصوصا دانش‌آموزان محله گسترده بهارستان و شهرک‌هایی که در ادامه‌ی آن شکل گرفته‌اند (شهرک کردستان، زاگرس ۱ و۲، تازه‌آباد) و حتی بخشی از شهرک دانشگاه به کتاب و مکانی برای مطالعه راحت‌تر صورت بگیرد که این به توزیع عادلانه امکانات نیز نزدیکتر است.
در حال حاضر شهرستان سقز دارای ۵ کتابخانه عمومی است؛
کتابخانه شماره یک (شهید امینی) با هزار و ۷۰۰ نفر عضو و ۳۵ هزار نسخه کتاب،
کتابخانه عمومی شمار ۲ (شهید فرقانی) با ۱۴ هزار ۵۰۰ نسخه کتاب و حدود ۲۲۶ نفر عضو،
کتابخانه شهر صاحب با ۱۲ هزار نسخه کتاب و ۴۵۰ عضو،
کتابخانه سرا با ۱۱ هزار جلد کتاب و ۲۶۰ عضو و
کتابخانه میرده با ۱۲ هزار نسخه کتاب. از آنجا که محل این کتابخانه به دلیل آبگیری سد چراغ‌ویس در محدوده سد قرار گرفت ساختمان جدیدی به آن اختصاص یافت که تجهیز آن نیز با کمبود بودجه مواجه شده است.
نهاد کتابخانه‌های عمومی سقز در صدد است در شهر سنته نیز کتابخانه‌ای برپا کند که مقدمات آن آغاز شده است. همچنین کتابخانه‌های مشارکتی نیز در برخی از روستاهای سطح شهرستان دایر است که به وسع خود در فرهنگ کتابخوانی کودکان و اهالی روستا نتیجه بخش بوده‌اند.
البته اینکه کتابخانه‌ها تا چه حد توانسته‌اند پاسخگوی نیاز مراجعین باشند نیز دارای اهمیت است و بهتر است اداره کتابخانه عمومی شهر خود را با تجهیزات و ابزار رو مجهز و شهروند و افراد کتابدوست را ترغیب به استفاده از کتاب کند. چراکه پویایی کتابخانه‌های عمومی یک نیاز است و در این بین هم مسئولان و هم شهروندان باید در آن نقش ایفا کنند.
