مقایسه جایگاه مراکز علمی و دانشگاهی سقز با دومین شهر در استان‌های همجوار
سقز- واکاوی- امروز فرماندار سقز در چهارمین جلسه شورای اداری این شهرستان در ارتباط با جایگاه مراکز علمی و دانشگاهی سقز گفته است: “سقز باید در جایگاه علمی و دانشگاهیِ در خور و در سطح شهرستان‌های دوم استان‌های کشور قرار بگیرد و با آنها مقایسه شود نه با شهرهای همجوار”. (نقل به مضمون)
صد البته که این حرف حرف درستی است و سقز باید به چنین جایگاهی برسد، اما در مقام مقایسه، نه تنها در این جایگاه قرار ندارد بلکه به مراتب پایین‌تر از دومین شهر استان‌های همجوار است.
واکاوی، برای روشن شدن این موضوع که شاخص اصلی آن وجود نه دانشگاه‌های پیام‌نور، آزاد، غیرانتفاعی و علمی کاربردی است، بلکه مراکز علمی و دانشگاهی دولتی و زیر نظر وزارتین “علوم، تحقیات و فناوری” و “بهداشت، درمان و آموزش پزشکی” است، سقز را بعنوان دومین شهر استان کردستان با شهرهای ملایر (دومین شهر همدان)، مراغه (دومین شهر آذربایجان شرقی)، خوی (دومین شهر آذربایجان غربی)، ابهر (دومین شهر زنجان) و اسلام‌آباد غرب (دومین شهر استان کرمانشاه) مقایسه کرده است.
ملایر: با جمعیتی حدود ۱۷۰ هزار نفر (جمعیت شهرستان: ۲۸۸ هزار نفر)؛ دانشگاه ملایر که سال ۱۳۷۰ تأسیس شد و دارای ۶ هزار نفر دانشجو است. همچنین دانشکده پرستاری این شهر زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی همدان در سال ۱۳۹۲ تأسیس و در حال حاضر ۱۵۴ نفر دانشجو دارد. فاصله ملایر تا مرکز استان ۸۶ کیلومتر است.
مراغه: با جمعیتی حدود ۱۷۵ هزار نفر (جمعیت شهرستان مراغه ۲۶۲ هزار نفر)؛ دانشگاه مراغه در سال ۱۳۶۸ تأسیس و در حال حاضر حدود ۴ هزار نفر دانشجو دارد. همچنین دانشکده پرستاری و مامایی این شهرستان در سال ۱۳۶۹ تأسیس شد، در سال ۱۳۹۱ از دانشگاه علوم پزشکی تبریز منفک و به دانشکده علوم پزشکی مراغه ارتقا یافت که در حال حاضر حدود ۷۰۰ نفر دانشجو دارد. فاصله این شهر با مرکز استان ۱۳۸ کیلومتر است.
خوی: با جمعیتی حدود ۱۹۸ هزار نفر (جمعیت شهرستان: ۳۴۸ هزار نفر)؛ دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی خوی که در سال ۱۳۷۱ تأسیس و در سال ۱۳۹۵ مستقل شد و در حال حاضر حدود ۴۰۰ نفر دانشجو دارد. فاصله این شهر با مرکز استان (ارومیه) ۱۳۴ کیلومتر است.
ابهر: با جمعیتی حدود ۱۲۰ هزار نفر (جمعیت شهرستان: ۱۵۹ هزار نفر)؛ دانشکده پرستاری ابهر که در سال ۱۳۷۱ تأسیس شد و در حال حاضر ۴۳۰ نفر دانشجو دارد. البته دانشکده فنی و مهندسی این شهر که زیر نظر دانشگاه زنجان است در سال‌های اخیر دانشجویی پذیرش نکرده است. فاصله این شهر با مرکز استان ۱۰۰ کیلومتر است.
سقز: با جمعیت ۱۶۵ هزار نفر (جمعیت شهرستان: ۲۲۵ هزار نفر)؛شهر هیچ مرکز علمی و دانشگاهی مستقل و وابسته که زیر نظر وزارتین مذکور باشد. البته دانشکده علوم و فنون این شهرستان که قرار است زیر نظر دانشگاه کردستان فعالیت کند ساختمان آن تنها دارای ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی است. فاصله این شهر با مرکز استان ۱۸۸ کیلومتر است.
اسلام‌آباد غرب: با جمعیت ۹۰ هزار نفر ( جمعیت شهرستان: ۱۴۰ هزار نفر)؛ دارای هیچ مرکز آموزش عالی دولتی نیست. فاصله این شهر با مرکز استان ۶۴ کیلومتر است.
مطابق آنچه گذشت در ۵ استان غرب و شمال غرب ایران، تنها اسلام‌آباد کرمانشاه است که وضعیتی به مراتب بدتر از سقز دارد. سایر شهرها (مراغه، ملایر، خوی و ابهر) به لحاظ شاخص جمعیت (شهری) تفاوت چندانی با سقز ندارند. همگی آنها نیز فاصله کمتری از سقز با مرکز استان خود دارند.
این در صورتی است که موقعیت جغرافیایی سقز به مراتب از همگی آنها بالاتر است. قرارگیری این شهر در مسیر شمال‌غرب به جنوب‌غرب و دروازه ورود به آذربایجان غربی و شرقی که اگرچه سقز بهره‌ای جز تصادف و جان باختن شهروندانش از آن نبرده اما امتیاز ویژه‌ای محسوب می‌شود. همچنین نزدیکی این شهر به مرز با اقلیم کردستان نیز نادیده گرفته شده است.
فاجعه آنجاست که در همین استان‌ها شهرهایی وجود دارند که دسته سوم و چهارم استان خود محسوب می‌شوند اما دارای دانشگاه مستقل هستند. مانند دانشکده پزشکی اسدآباد، مجتمع آموزش عالی نهاوند و دانشکده پیراپزشکی نهاوند در استان همدان و یا دانشگاه بناب در استان آذربایجان شرقی.
بنابراین مشخص است در زمینه آموزش عالی سقز قابل مقایسه با شهرهای دوم همین استان‌های دور و بر نیست. البته این به معنی بی بهره بودن این شهر از نوابغ علمی و دانشگاهی نیست، چرا که هم‌اکنون از شمال شرق ایران (دانشگاه فردوسی مشهد) گرفته تا اقصی نقاط دیگر، نوابغی از سقز مشغول تدریس و سایر فعالیت‌های علمی هستند. اما چه شده که اینها در وطن خود غریب‌اند؟ بی شک رسیدن سقز به جایگاه درخور خود نیازمند عزم جدی است و باید دید این امر کِی محقق می‌شود!
سقز-واکاوی- زاهد شریف‌پور
