۳۰ میلیون گردشگر در ۶ ماه؛ آمارسازی یا واقعیت؟
به گزارش واکاوی و به نقل از ایرنا، مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان روز پنج شنبه ۱۲ مهرماه در کارگاه آموزشی “گردشگری آگاهانه با محوریت گردشگران خارجی” که در سنندج برگزار شده بود گفته است: “از ابتدای سال‌جاری تا پایان شهریورماه بیش از ۳۰ میلیون گردشگر به استان سفر کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال قبل صد درصد رشد داشته است”.
آمارسازی و بزرگ‌نمایی در حوزه گردشگری گرچه از نظر کارشناسان عملی غيرقابل قبول، غيرمعقول و غيرمنطقی است اما در همه‌جای ایران وجود دارد، ولی با توجه به توان، ظرفیت و زیرساخت‌های استان کردستان، آمار ارائه شده از سوی مدیرکل محل سؤال جدی است که مبنا و اساس این اظهارات چیست؟ آیا در کارگاهی که عنوان آن “گردشگری آگاهانه” است، ارائه چنین آماری آگاهانه و از روی مستندات است یا صرفا برای خالی نبودن عریضه؟
اگرچه مستندات لازم در این سخنرانی ارائه نشده و به دلیل عدم شفافیت، دسترسی به چنین مستنداتی برای اصحاب رسانه سخت است، اما با توجه به آمارهایی که جسته و گریخته ارائه می‌شود و ما در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم می‌توان پی برد که این اعداد و ارقام چه اندازه با حقایق فاصله دارد!
۱- سایت میراث فرهنگی استان کردستان
یکی از راه‌هایی که می‌توان به اخبار حوزه گردشگری استان دسترسی پیدا کرد سایت اداره‌کل میراث فرهنگی استان کردستان است. در این سایت هیچ آماری از تعداد گردشگران وجود ندارد، اما مراکز اقامتی و ظرفیت‌های آنها قید شده است. ۳۲ هتل با ۲ هزار و ۳۵۷ تخت، دو هتل آپارتمان با ۹۶ تخت، ۲۴ مهمانپذیر با ۷۰۴ تخت و ۴۱ اقامتگاه بومگردی که تنها تخت‌های دو اقامتگاه ذکر شده (۵۰ تخت)، آماری است که اداره‌کل از مراکز اقامتی دارد. با فرض اینکه هر شب تمامی این تخت‌ها پُر بوده و هر شب هم مسافر جدید به این مراکز آمده باشند، در این شش ماه تنها ۶۰۸ هزار نفر در مراکز اقامتی اقامت داشته‌اند. به این آمار می‌توان مراکز اسکان فرهنگیان در آموزش و پرورش را هم اضافه کرد که البته آمار دقیقی از این مراکز هم وجود ندارد ولی بعید است به تعداد آن به میزان سایر اماکن اقامتی باشد.
۲- جشن و جشنواره‌ها
یکی از مراسمی که با هدف جذب گردشگر و معرفی جاذبه‌های گردشگری کردستان برگزار شد مراسم هزار دف پالنگان بود. آنچه در خبرگزاری‌های رسمی عنوان شد در این جشنواره ۳۰ هزار نفر دف‌نواز و گردشگر از استان‌های مختلف در این مراسم حاضر شده بودند.
در جشن امت احمد (به مناسبت هفته وحدت) نیز که در اواخر شهریور برگزار شد، مسئولان از حضور ۱۲۰ هزار نفر صحبت کردند که البته در صورت صحت اکثر جمعیت اهل استان کردستان بودند.
۳- مسافران نوروزی
آمار مسافرت‌های نوروزی آماری است که معمولا مورد استناد قرار می‌گیرند. بر اساس اعلام مدیرکل میراث فرهنگی، “در نوروز ۱۴۰۳ یعنی از ۲۵ اسفند تا ۲۶ فروردین ماه، استان کردستان با پذیرش بیش از سه میلیون و ۵۰۰ هزار مسافر و گردشگر به عنوان سومین استان مقصد گردشگری شناخته شد”.
این ایام دیگر اوج ترافیک سفرهاست و تنها سه و نیم میلیون نفر مسافر در کردستان حاضر شده‌اند. اگر حتی همین آمار سه و نیم میلیون نفری را ثابت برای ۵ ماه دیگر بهار و تایستان حساب کنیم تازه به آمار ۲۱ میلیون نفر میرسیم که باز هم با آمار ۳۰ میلیونی که مدیرکل جدیدا اعلام کرده‌اند متفاوت است.
۴- مقایسه با سایر شهرها
شهر مشهد و استان خراسان رضوی یک شهر و استان زیارتی، توریستی و سیاحتی محسوب می‌شوند. طبیعتا امکانات، زیرساخت‌ها و به تبع آن تعداد مسافران نیز در این شهر و استان بسیار بالاست. با این حال در آنجا نیز چنین ادعایی (۳۰ میلیون گردشگر در شش ماه) نشده است.
چند روز قبل مدیرکل این استان در مراسمی که برای افتتاح یک هتل ۴ ستاره در مشهد برگزار شده است اظهار داشته که “بیش از ۵۰ درصد تاسیسات گردشگری و مراکز اقامتی کشور در این استان قرار دارد”. همچنین معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی هم گفته است: “سالانه بیش از ۳۰ میلیون نفر به مشهد سفر می‌کنند و توسط مراکز اقامتی به خوبی میزبانی می‌شوند”.
در مقام مقایسه معلوم است که کردستان ظرفیت‌ها، امکانات و توانایی‌های به مراتب کمتری از خراسان رضوی دارد، در خراسان رضوی با احتیاط از لفظ ۳۰ میلیون گردشگر (آنهم سالانه) صحبت می‌شود، اما در کردستان این عدد برای ۶ ماه ذکر می‌شود.
۵- سایر آمارها
حدود یک ماه قبل مدیرکل میراث فرهنگی استان کردستان در مراسم افتتاح هتل مروارید شهر صاحب گفته بود: سال ۱۳۹۰ آمار گردشگران در استان ۵۰۰ هزار نفر بود و در ابتدای سال جاری این آمار به چهار میلیون رسید و پیش بینی می‌شود تا پایان امسال به ۱۰ میلیون نفر افزایش یابد.
اینکه چطور در عرض یک ماه آمار ۱۰ میلیون (برای یک سال) به ۳۰ میلیون (برای شش ماه) می‌رسد را بهتر است مسئولان میراث فرهنگی اعلام کنند.
بازی با کلمات
شاید در توجیه این آمارها اعلام شود که منظور مدیرکل تمامی مسافران اعم از کسانیکه ماندگار می‌شوند و یا کسانیکه مقصدشان کردستان نیست و به سمت استان دیگری سفر می‌کنند است. این به صراحت بازی با کلمات است و مدیری که چنین آماری ارائه می‌دهد بایستی در شفافیت آن و در راستای جلوگیری از هرگونه برداشت اضافه دقت لازم را داشته باشد. چنین آماری باید براساس تعداد وسایل نقلیه شخصی و عمومی و (سواری و اتوبوس) و آمارهای استخراجی از مراکز اقامتی ذکر شود.
هدف از آمارسازی
در مورد این آمار شاید اهدافی مدنظر باشد؛ در یک نگاه بدبینانه احتمالا هدف از این آمار بیان عملکرد مجموعه تحت مدیریت باشد که وقتی با واقعیت‌ها تطبیق داده می‌شود نه تنها مغایرت آن آشکار می‌شود، بلکه تردیدها را هم بیشتر می‌کند.
در یک حالت و نگاه خوشبینانه شاید چنین آماری با هدف تغییر نگاه به گردشگری و تلاش بیشتر برای جذب اعتبارات در این حوزه باشد. اما ممکن است چنین نگاهی هم اثر معکوس داشته باشد و مدیرانی که چندان در جریان اوضاع کردستان نیستند با شنیدن چنین آماری اطمینان پیدا کنند که وضعیت زیرساختی کردستان برای گردشگری مناسب است و نیاز نمی‌بینند بودجه چندانی به آن اختصاص دهند و نتیجه نهایی آن نوعی اطلاع‌رسانی نادرست برای تحقق خواسته‌های درست است.
