ورودی‌هایی که خوش‌آمد نمی‌گویند؛
بی‌برنامگی در درگاه‌های شهری سقز
سه ورودی اصلی شهر سقز از سمت سنندج، بانه و بوکان نه‌تنها نشانی از طراحی شهری ندارند، بلکه بیشتر به معبرهایی رهاشده می‌مانند که نه نظم دارند، نه زیبایی و نه کاربری تعریف‌شده. در غیاب مطالعات کارشناسی و چشم‌انداز مشخص، این درگاه‌های مهم به جولانگاه ساخت‌وسازهای سلیقه‌ای بدل شده‌اند.
سقز، با پیشینه‌ای کهن، موقعیتی راهبردی و نقشی مؤثر در تاریخ و فرهنگ منطقه، شایسته‌ی آن است که ورودی‌هایش آینه‌ای از هویت، نظم و چشم‌انداز توسعه‌یافته باشد. اما واقعیت میدانی چیز دیگری را نشان می‌دهد. سه ورودی اصلی این شهر از سمت سنندج، بانه و بوکان، هیچ نشانی از طراحی، برنامه‌ریزی یا سازگاری با بافت فرهنگی و اقتصادی شهر ندارند. در نبود برنامه جامع و مطالعه‌ی کارشناسی، این درگاه‌های حیاتی بدل به فضایی آشفته، بی‌هویت و آزاردهنده شده‌اند؛ وضعیتی که نه تنها برای شهروندان ناخوشایند است، بلکه تصویری نازیبا از این شهر برای مسافران، بازدیدکنندگان و احتمالاً برای کسانی که قصد سرمایه‌گذاران دارند ارائه می‌دهد.
وضعیت موجود چیست؟
در هیچکدام از این ورودی‌ها نشانی از هویت تاریخی و فرهنگی سقز، فضا و منظر شهری، چشم‌انداز گردشگری یا نمادهای تاریخی شهر دیده نمی‌شود. زمین‌ها بدون تعیین کاربری مشخص رها شده‌اند و هر فرد یا مجموعه‌ای، بر اساس سلیقه و توان خود و احتمالا لابی‌هایی که دارد، قطعه‌ای از زمین را به واحدهای خدماتی، نمایشگاهی یا انبار تبدیل کرده است. این روند نه تنها ناهماهنگی بصری ایجاد کرده، بلکه فرصت‌های توسعه هدفمند را نیز از شهر گرفته است.
ورودی‌های یک شهر معمولا حامل پیامی از هویت شهری، تاریخ، معماری و حتی برنامه توسعه‌ای آن شهر هستند. این ورودی‌ها معمولاً با ساخت بناهای شاخص، میدان‌های بزرگ، نصب تابلوهای خوش‌آمدگویی و طراحی یکپارچه فضای سبز و سایر فضاهای خدماتی، حس ورود به یک شهر زنده و برنامه‌مند را القا می‌کنند. اما به نظر می‌رسد در شهر سقز به دلیل عدم مدیریت یکپارچه قرار نیست چنین چیزی را شاهد باشیم. وضعیت موجود حاصل عدم هماهنگی میان بخش‌های مختلف مدیریت شهری است و چه بسا در حال حاضر هیچکدام از واحدهای شهرداری (عمران، خدمات شهری، شهرسازی و…) در جریان امورات مربوط به ورودی‌ها نیست و این عدم هماهنگی در سطوح بالاتر میان شهرداری، راه و شهرسازی، فرمانداری و سایر ارگان‌های مربوطه نیز صدق می‌کند.
وضعیت مطلوب چه می‌تواند باشد؟
سقز با سابقه‌ی تمدنی چند هزار ساله، پتانسیل بالای فرهنگی، جمعیت جوان، موقعیت بازارچه‌ای و تجاری و نیز موقعیت جغرافیایی که آن را به شاه‌راه ارتباطی استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه تبدیل کرده، سزاوار ورودی‌هایی است که این ظرفیت‌ها را بازتاب دهند.
شهرداری سقز و شورای شهر باید به فوریت تدوین طرحی جامع و آینده‌نگرانه برای ورودی‌های شهر را در دستور کار قرار دهند. این طرح می‌تواند با همکاری دانشگاه‌ها، مشاوران متخصص و مشارکت بخش خصوصی تدوین شود. در گام بعدی، پروژه‌ها می‌توانند از طریق بسته‌های سرمایه‌گذاری به بخش خصوصی معرفی شوند و شهرداری در نقش هماهنگ‌کننده و ناظر، نقش حمایتی ایفا کند.
تبدیل ورودی‌های فعلی از معبرهایی خسته و بی‌روح به دروازه‌هایی پرجاذبه و هماهنگ، نه فقط وظیفه‌ای مدیریتی بلکه یک مسئولیت تاریخی برای نسل امروز سقز است؛ نسلی که باید این شهر را با چهره‌ای درخور، به آیندگان بسپارد.
طراحی ورودی‌های سقز می‌تواند بر اساس ویژگی‌های زیر باشد:
ورودی سنندج: با محوریت خدمات شهری، نمایشگاه دائمی تولیدات بومی، فضاهای اقامتی کوچک و مرکز اطلاع‌رسانی گردشگری.
ورودی بوکان: به عنوان مسیر صنعتی و ارتباطی، می‌تواند محل توسعه مراکز لجستیک، پارکینگ‌های سنگین و نواحی خدماتی استاندارد باشد.
ورودی بانه: با توجه به نزدیکی به بازارچه‌های مرزی و گردشگری، ظرفیت ایجاد یک مرکز تجاری-فرهنگی، بازارچه صنایع‌دستی و فضای سبز بزرگ دارد.
بنابر این تدوین طرح جامع ورودی‌های سقز جهت برنامه‌ریزی دقیق‌تر و آماده‌سازی پکیج‌های مختلف سرمایه‌گذاری یکی از اولین قدم‌هایی است که شهرداری بایستی در این زمینه بردارد.
