بحران بی‌آبی در بانه؛ راه نجات از چراغ‌ویس سقز؟
با ادامه کاهش شدید بارندگی و افت سطح ذخایر آبی در بانه، بحران کم‌آبی این شهرستان به مرز هشدار رسیده است. در واکنش به این وضعیت، مسئولان طرحی اضطراری برای انتقال آب از سد چراغ‌ویس سقز به بانه را در دستور کار قرار داده‌اند؛ طرحی که در عین امیدواری، نگرانی‌هایی نیز در پی دارد.
شهرستان بانه در استان کردستان امسال با یکی از جدی‌ترین بحران‌های کم‌آبی خود مواجه شده است. کاهش بارندگی از ۷۰۰ میلیمتر به ۳۰۰ میلیمتر در سال آبی جاری سبب شده تا حجم ذخایر آبی دو سد عباس‌آباد و سبدلو به شدت کاهش پیدا کند. این وضعیت شهر را در آستانه تنش آبی به‌ویژه در تابستان پیش‌رو قرار داده است.
در پی این وضعیت موضوع تنش آبی بانه در دستور کار مسئولان قرار گرفته است. آب منطقه‌ای کردستان با اقدامات سخت افزاری شامل احداث و تجهیز ایستگاه پمپاژ، نصب و راه‌اندازی پمپ‌های متعدد در مسیر رودخانه بوئین، جمع‌آوری آب رودخانه پائین دست سد بانه در صدد مدیریت موضوع برآمده است.
اما گویا اینها کفاف نمی‌کند و طرح اضطراری انتقال آب از سد چراغ‌ویس سقز به بانه پیشنهاد شده است. اگرچه پیش از این کمتر شنیده شده بود که تأمین آب شرب بانه در اهداف ساخت سد چراغ‌ویس گنجانده شده باشد، اما گفته می‌شود در ابتدای طرح مطالعاتی این سد، هدف ۹ میلیون متر مکعب تأمین آب سد بانه از سد چراغ ویس پیش بینی شده بود.
ولی در سال‌های گذشته به دلیل عدم نیاز به این انتقال، کاری صورت نگرفته بود، اما حالا موضوع فوریت پیدا کرده است و حتی استاندار در دیدار با معاون اول رئیس جمهور خواستار اختصاص ۱۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای این طرح شده و بر اساس گزارش‌ها، محمدرضا عارف نیز دستورات لازم برای پیگیری این موضوع را به وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه ابلاغ کرده است.
با این حال، کارشناسان نسبت به تبعات انتقال آب از چراغ‌ویس هشدار می‌دهند. این سد نه تنها منبع آب شرب سقز است، بلکه نیاز آبی ده‌ها روستا و زمین‌های کشاورزی اطراف را نیز تأمین می‌کند. کاهش سطح ذخیره این سد می‌تواند در آینده بحران‌هایی مشابه یا حتی شدیدتر را برای سقز و روستاهای پیرامون رقم بزند.
البته آنگونه که از اخبار منتشر شده از آب منطقه‌ای کردستان پیداست، مسئولان استانی در کنار اقدامات فنی ذکر شده، تخصیص اعتبار جهت احداث سد چومان و کانی‌گویژان را نیز ادامه می‌دهند تا از این طریق مشکل کم‌آبی بانه حل شود و خط انتقال از چراغ‌ویس به بانه حالت پدافندی خواهد داشت.
اما تجربه نشان داده است که روند تخصیص اعتبار برای پروژه‌های اینچنین درازمدت و طاقت‌فرساست و چه بسا مشمول مرور زمان حتی فراموشی نیز بشود و مادامیکه تأمین آب بانه از چراغ‌ویس عملیاتی شود احتمال این امر (مشمول زمان شدن و فراموشی) نیز بیشتر است.
در چنین شرایطی، اگرچه انتقال اضطراری آب از چراغ‌ویس ممکن است اما ابتدا تنها نقش یک مُسکّن را دارد و چه بسا به مشکلی برای شهر سقز نیز تبدیل شود. بنابر این لزوم تدوین راهکارهای بلندمدت، از جمله افزایش بهره‌وری در مصرف، بازچرخانی آب، مدیریت تقاضا و توسعه منابع جایگزین همچون تأسیس سدهای چومان و کانی‌گویژان، بیش از پیش احساس می‌شود.
