تئاتر و جشنواره‌های آن: مصادره به مطلوب یا مصادره به مقصود
در حالی هنوز حواشی هجدهمین جشنواره تئاتر کوردی سقز پایان نیافته که شاهد انتشار فراخوان “دومین جشنواره منطقه‌ای تئاتر آئینی سنتی و آیین‌های نمایشی زیویه” هستیم، امری که بیش از آنکه تنوع را به ذهن برساند آشفتگی و عدم برنامه‌ریزی در تئاتر را به نمایش می‌گذارد.
بارزترین ویژگی هنر تئاتر که آن را از سایر هنرها جدا می‌کند مردمی بودن آن است و به گفته اهل فن یک نمایش تنها در جریان اجرا و قرار گرفتن در مقابل مردم است که به عنوان یک پدیده هنری ارزش و اعتبار پیدا می‌کند.
در چند دهه گذشته نیز به واسطه حضور و ظهور شخصیت‌ها و گروه‌های متنوع در سقز، این هنر جایگاه و پایگاه ویژه‌ای نزد شهروندان سقزی پیدا کرد و در نهایت طی دو دهه اخیر “جشنواره تئاتر کوردی” بعنوان خروجی این تلاش‌ها شناخته شد.
با این حال و علیرغم حواشی مختلفی که هر دوره پیرامون جشنواره تئاتر کوردی می‌پیچد شاهد ظهور و بروز جشنواره‌های متعدد دیگری هستیم که بیش از آنکه تنوع و توجه به سلایق مختلف را به ذهن برساند آشفتگی و عدم برنامه‌ریزی در تئاتر را به نمایش می‌گذارد.
تصور کنید در حالیکه پس از دو دهه و هجده دوره برگزاری جشنواره تئاتر کوردی علیرغم وعده‌های فراوان این جشنواره در تقویم رویدادهای فرهنگی ثبت نشده، دبیرخانه منظم و منسجمی ندارد، محل تأمین اعتبار آن مشخص نیست و حتی برگزاری آن از الگوی زمانی خاصی پیروی نمی‌کند، و در حال حاضر هم بخشی از هزینه‌های آخرین دوره آن پرداخت نشده، به یک‌باره جشنواره دیگری تحت عنوان “جشنواره تئاتر خیابانی و آیین‌های نمایشی زیویه” سر بر می‌آورد که اولین دوره آن سال گذشته به صورت استانی برگزار شد و امسال فراخوان دومین دوره‌اش تحت عنوان “جشنواره منطقه‌ای آئینی سنتی و آیین‌های نمایشی زیویه” منتشر و احتمالا سال آینده بصورت سراسری و عنوانی طولانی‌تر و بعدها هم با برچسب بین‌المللی برگزار شود.
در این‌باره “حمید خوشبخت” رئیس اداره فرهنگ و ارشاد شهرستان سقز به واکاوی گفت: از این به بعد جشنواره تئاتر کوردی سرفصل و محل تأمین اعتبار مشخصی پیدا کرده و برای دوره بعد مبلغ یک و نیم میلیارد تومان برای آن در نظر گرفته شده که بخشی از آن را اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد و بخشی را هم سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی متقبل خواهد شد.
خوشبخت با اشاره به دو جشنواره تئاتر کوردی و تئاتر آئینی زیویه افزود: در نظر داریم سقز را بعنوان شهر خلاق تئاتر معرفی کنیم و برای این منظور لازم است در هر فصل یک رویداد در حوزه هنرهای نمایشی برگزار شود که تئاتر کوردی، آئین نمایشنامه‌خوانی و تئاتر زیویه جزو این رویدادها هستند و تا این موارد بیشتر باشد دست ما برای معرفی سقز بازتر خواهد بود.
رئیس فرهنگ و ارشاد سقز در مورد محل تأمین بودجه تئاتر آئینی و نمایشی زیویه هم گفت: هنوز برآورد دقیقی از هزینه‌های احتمالی بعمل نیامده اما بخشی از آن را اداره‌کل نرهای نمایشی و بخشی از آن را (حدود ۳۰۰ میلیون تومان) استانداری قول مساعدت داده است.
با این حال و علیرغم توضیحات این مدیر سؤال اینجاست که اگر اهالی تئاتر دغدغه‌شان صرفاً تعداد جشنواره‌ها و دوره‌های برگزاری باشد چه انتظاری می‌شود از مسئولانی داشت که نسبت به همه‌چیز نگاه آمار و ارقامی دارند؟ و اگر این‌طور است خاصیت این همه جشنواره چیست؟ علیرغم مشخص نبودن منابع تأمین مالی و هر بار مراجعه به درب ارگان و سازمانی برای تأمین بودجه، این رویدادها چه تأثیری قرار است در زندگی فرهنگی و اجتماعی شهروندان سقزی ایجاد کند؟ و اساسا هدف از برگزاری آنها چیست؟ آیا هدف ایجاد روزومه برای برخی افراد است یا صرفا ایجاد شور و نشاط اجتماعی؟ و کدامیک از این اهداف محقق شده است؟
کسی منکر انجام کار فرهنگی که لازمه زندگی اجتماعی است نیست، اما این قبیل کارها و اقدامات زمانی سازنده و خوشایند است که مسیر صحیح و منطقی خود را طی کند. بعنوان مثال در شهری مانند تهران و با استفاده از امکانی همچون تئاتر شهر در ساعات مختلف شاهد اجرای تئاتر هستیم، حالا که در سقز امکانی مانند پلاتو فراهم است متولیان سایر گروه‌ها را تشویق به اجرای نمایش کنند تا شهروندان در روزهای مختلف امکان نشستن پای تئاترهای متنوع را داشته باشند، سالن آمفی‌تئاتر را به صورت واقعی در اختیار اهالی تئاتر بگذارند تا هزینه‌های اجاره پایین‌تر بیاید و گروه‌های مختلف تئاتر بتوانند اجراهای متنوع برای گروه‌های متنوع داشته باشند.
از طرفی، مگر قرار است چه میزان از بودجه و امکانات شهر صرف تئاتر شود وقتی به سایر جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و… اقشار مختلف بی‌توجهی شود؟ انتظار است مسئولان سقز را برای همه سقزی‌ها ببیند و با جشنواره‌های زورکی سایر بخش‌های جامعه را نادیده نگیرند.
