برق را محرمانه نکنید
✍️هیوا نوروزی
کمبود برق و خاموشی‌های با و بی‌برنامه ضرب در مشکلات کشور شده است کە مانع برخورداری پایدار و فراگیر از انرژی الکتریکی است و خسارات ناشی از آن بر اساس نیاز واقعی مشترکان مختلف به برق قابل ارزیابی است.
تاثیر تغییرات اقلیمی هم در بروز خاموشی‌های گسترده پذیرفته شده، اما بە نظر می‌رسد رویکرد انفعالی (وزارت نیرو) از انواع ترک فعل بودە است و عملکرد مبهم (سازمان پدافند غیرعامل) نیازمند تحقیق و تفحص نهادهای ذیربط میباشد کە قبلاً در یادداشتی تحت عنوان (پدافندغیرعامل در معرض وقایع) در تاریخ ۲۸/۴/۱۴۰۰ به آن پرداخته‌ام.
عمده دلایل خاموشیها:
۱_ سبقت نرخ تقاضا از نرخ عرضه برق و جاماندن دولت از چشم انداز قانون برنامه ششم توسعه کە مقرر بود هرسال ۲۵۰۰ مگاوات صنایع نیروگاهی ایجاد شود.
۲_ ارزش‌گذاری و خرید برق در انحصار خریدار (وزارت نیرو) است کە علیرغم نوسانات ارزی با نرخ‌گذاری شناور مخالفت میشود و دلسردی بخش خصوصی از مشارکت و تزریق سرمایە هم بە نرخ سرمایه‌گذاری منفی در صنعت تولید برق ختم شده است.
۳_ تولید برق آبی با تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها از ۱۵/ به کمتر از نصف کاهش یافته است.
۴_ توزیع برق با قیمت غیر واقعی بستر ایجاد مزارع استخراج رمز ارز را مهیا کرد و به نابرابری توزیع یارانه انرژی به طبقات اجتماعی افزود.
۵_ عدم همراهی مردم در مدیریت مصرف با اطمینان از نابرابری در تسهیم یارانه انرژی (واکنش گسترده کاربران فضای مجازی به قبض برق علی کریمی) و ضعف مالی شهروندان در استفاده از لوازم برقی با تکنولوژی روز و برچسب بهره‌وری بالا.
راهکار:
١- واگذاری صنعت تولید برق به بخش خصوصی؛ کە ثبات کمیت و کیفیت تولید را در پی خواهد داشت. توان و اختیارات دولت را برای اعمال محدودیت‌های زیست محیطی افزایش می‌دهد و به ترویج و توسعه انرژی‌های پاک و تجدید پذیر منجر میشود.
٢- عرضه برق در بورس انرژی؛ کە نقش اساسی در نرخ گذاری واقعی برق ایفا خواهد کرد و سرمایه‌های سرگردان را به یک بازار نسبتاً پرسود و خوش آتیه هدایت میکند و با کاهش هزینه‌های ثابت و جاری دولت به لاغری و چابک شدن بدنه فربه دولت منتهی خواهد شد و پای سرمایه گذاران داخلی و خارجی را برای مشارکت در تامین سرمایه های کلان مورد نیاز این حوزه باز میکند.
٣- مدیریت عدالت محور؛ کە به هر صورت تا رسیدن به استانداردهای توسعه‌ای، تخصیص بودجه و تقسیم عادلانه یارانه انرژی به دهک‌های پایین و مناطق کم برخوردار غیر قابل اجتناب است.
٤- شاید جامعه در تنگنای مطالبه‌گری از متولیان وزارت نیرو، برق گران ولی پایدار و با کیفیت را پذیرا شود و اینگونه تغییرات هزینه سبد انرژی خانوار را متورم کند، اما بی گمان با ثبات تولید و توزیع برق پایدار و با کیفیت به عنوان حلقه مفقوده برق در ایران در بلند مدت مقرون به صرفه خواهد بود.
۵_ فرهنگ سازی و جلب مشارکت عمومی؛ نتایج آموزش سواد رسانەای برق شگفت‌انگیز خواهد بود. اطلاع رسانی دقیق و شفافیت، نارضایتی‌ها را کاهش می‌دهد و شهروندان هم در مدیریت بحران همراهی می‌کنند.
روابط عمومی مولد:
گذر از بحرانها مستلزم مشارکت و عزم ملی است. شفافیت در اطلاع‌رسانی به شهروندان یک اصل در حکمرانی خوب است. همدلی و مشارکت اجتماعی را توسعه می‌دهد. بکاربردن اصطلاحات تخصصی و آمار نجومی نوعی استرس جمعی و نارضایتی عمومی دامن میزند.
آخرین نمونه آن هم اطلاعیه شرکت توزیع برق کردستان در توجیە خاموشیها بود که به نظر می‌رسد در یک اطلاعیه عمومی به صورت عامدانه از اصطلاحاتی تخصصی مانند ولتاژ فرکانس غیر قابل تحمل، رله‌های حفاظتی و فرکانسی استفاده میکند در حالیکەعموم مردم ملزم به فهم این واژگان نیستند.
حال بیایید باهم چند واژه پرتکرار این روزها را با هم یاد بگیریم:
منبع پر از آب را با ۳ لوله و شیر خروجی کوچک متوسط و بزرگ تصور کنید.
ولتاژ V ؛ فشار آب خروجی از شیر در یک ثانیه است.
آمپراژ i ؛ مقدار آب جاری در لوله طی یک ثانیه که متاثر از سایز لوله است.
فرکانس Hz ؛ حجمی ثابت و متوالی از آب درون ریز و سرریز به همان منبع در واحد زمانی ثانیه است.
نکته مهم و مشترک این است که هرسه عامل متاثر از حجم آب داخل مخزن یا همان تولید برق نیروگاهی است.
بە طورکلی برق چهار فرآیند اصلی دارد
۱- تولید در نیروگاه ۲- انتقال و تغییرات سطح کاربری توسط شرکت انتقال نیروی برق ایران ۳- خدمات توزیع و فروش اشتراک در ادارت توزیع برق مراکز دیسپاچینگ (موزع) ملی ایران(NAOC)؛ مراحل تولید انتقال و توزیع را کنترل و فرماندهی میکند.
در نهایت دستورات خاموشیها صرفاً توسط مرکز دیسپاچینگ ملی صادر میشود.
پ.ن: عکس از مصلح پیرخضرانیان خبرنگار ایرنا سنندج است
