تاریخ هویت و شناسنامهی هر ملتی است
تاریخ کردستان با تاکید بر اثر برجسته شرف خان بدلیسی موضوع نشست امروز انجمن جامعه شناسی کردستان و انجمن فرهنگی-ادبی پەیڤ در مجتمع ارشاد سقز بود و بهانهی برگزاری این جلسه نیز چاپ شرفنامه با ترجمه ی صلاح آشتی بود. شرفنامه که تا سدههای اخیر تنها اثر چاپ شده از تاریخ پر فراز و نشیب کردستان است که به قلم یک کرد نگارش شده به معرفی حاکمان کردستان میپردازد و تا زمانی که محمد امین زکی بگ تاریخ کرد و کردستان را به نگارش در نیاورده بود تنها منبع معتبر تاریخ کردها بود، البته زبان نوشتاری آن فارسی است. کردها از زمان مادها و قبل از آریاییها در فلات ایران سکنی گزیده اند اما هیچگاه درصدد گردآوری تاریخ خود نبودهاند و به دلایلی اجتماعی و فرهنگی به لزوم نگارش تاریخشان پی نبرده بودند.
شرفالدین بن شمسالدین بدلیسی (۹۴۵ قمری – درگذشت ۱۵۹۹/۱۶۰۳ میلادی) در ایران به دنیا آمد و توانست به دربار شاه طهماسب راه یابد و حتی مدتی هم تا قبل از عزیمتش به دربار عثمانیها حاکم گیلان بود. او به سبب توانایی هایش مشاور و دست راست سلطان محمد بود و در نهایت توسط همین سلطان عثمانی به قتل رسید.
“بیگانگان تاریخ کردها را به نگارش درآوردند”
“تاریخ هویت و شناسنامهی هر ملتی است”
فریدون نوری دکترای تاریخ و یکی از سخنرانان این نشست معتقد است تا قبل و بعد از شرف خان تاریخ کردستان مدون و مکتوب نشده است و حتی پس از شرف خان هم این شیوه و راه او ادامه دهنده نداشته است. به باور این تاریخ دان، کردها تاریخ شان را دولتهای حاکم بر آنها بخصوص عثمانی ها دیکته کرده اند یا به اصطلاح بر تن آنها دوخته اند. دکتر نوری در این رابطه افزود: بخشی از تاریخ کردستان توسط سیاحان و جهانگردانی که به این منطقه آمده اند به رشته تحریر درآمده است و این بخش البته با واقعیتهای آن زمان به سبب بی طرف بودن نگارنده واقعی است. او همچنین گریزی به زندگی امیر شرف خان زد و گفت: شرف خان یک دیپلمات بود و همین نکته در نوشتن شرفنامه به زیبایی نشان داده شده و همین امر کمک حال مناسبی برای وی بوده است.
به باور این تاریخ دان سه نوع روایت از تاریخ کورستان وجود دارد:
۱-روایت رسمی دربارهای صفوی و عثمانی
۲-روایت سفرنامه نویسان خارجی
۳-روایت نویسندگان کورد و در رأس آنها شرفنامه است که این نوع روایت به این دلیل که خوانشی از جانب خودمان (یک کورد) است حایز اهمیت است.
فریدون نوری در پایان با اشاره بر ضرورت تلاش در راه اصلاح امور چند پرسش را مطرح کرد؛ چرا بعد از امیر شرف خان نوشتن از این دست ادامه نداشت؟ چرا کوردها نتوانستند بعد از جنگ چالدران از آن خلأ تاریخی استفاده مفید ببرند. این استاد دانشگاه برای جواب به این سئوالها آسیب شناسی و خوانشی دقیق از گذشته را توصیه نمود.
“شرف خان پدر تاریخ کُرد است”
در ادامه نشست مترجم شرف نامه صحبتهایی را در خصوص این کتاب و انگیزه برای ترجمه آن را بیان کرد. صلاح آشتی در این خصوص گفت: شرف نامه به زبانهای فارسی، عربی و ترکی دو جلد است و تنها در زبان کُردی یک جلد بود، به این دلیل و باتوجه به توصیه ای که به من شد تصمیم گرفتم برگ دوم آن ترجمه کنم و به این خاطر راه ماموستا هه ژار را ادامه دادم و باخواندن چندین باره ی جلد اول سعی کردم جلد دوم را به شیوه ای ترجمه کنم تا با جلد اول و نحوه زبان ماموستا ههژار همخوانی داشته باشد، اما با خواندن و مراجعه به منابع تاریخی و همچنین به این دلیل که ماموستا ههژار به ترجمه آزاد معتقد بود تصمیم گرفتم جلد اول آن را هم ترجمه نمایم و با اضافه کردن ۴۰۰حاشیه و همچنین اضافه کردن مقدمه و تابلوهایی نقاشی که اثر شرف خان است این کتاب را در دوجلد دوباره چاپ نمایم.
این نشست با پرسش و پاسخ حاضرین به پایان رسید.
