همه از مدرسه گریزانند

خالد توکلی| جامعه شناس

معلمی برخلاف بسیاری از مشاغل دیگر، جذابیت‌های منحصر به فردی دارد. معلم از امکان تأثیرگذاری فراوانی بر جامعه برخوردار است و می‌تواند در ایجاد و جهت‌دهی به تحولات اجتماعی نقش مؤثری داشته باشد. این شغل به‌گونه‌ای است که مجال نوآوری، ابداع روش‌ها و ایده‌های نو و خودشکوفایی برای معلم فراهم است و از این جهت کار معلمی جذاب و حضور در کلاس درس لذت‌بخش باشد. اهمیت امر آموزش، ارتباط مداوم معلمین با جامعه و آگاهی از اوضاع و احوال آن، اعتماد مردم به معلمین و سرمایه اجتماعی ناشی از آن نیز بر جذابیت این شغل می‌افزاید.

با وجود تمامی این موارد، اکنون بسیاری از معلمان برای بازنشسته شدن لحظه‌شماری می‌کنند و کسانی که امکان انتقالی به وزارت‌خانه‌ای دیگر داشته باشند برای انتقال تردیدی به خود راه نمی‌دهند. به عبارت دیگر شغل معلمی برای معلمین جذابیت خود را از دست داده است. چرا این وضعیت پیش آمده است؟

– فرسایش سرمایه فرهنگی و در نتیجه ناتوانی در تبدیل آن به سرمایه مادی یکی از علل دافعه شغل معلمی است. علل متعددی موجب شده است ارزش‌های مادی و به طور عام سرمایه مادی بر ارزش‌ها و سرمایه فرهنگی برتری یابد. آسیب و زیان این وضعیت بیش از هر چیز متوجه معلم شده و جایگاه اجتماعی آن را متزلزل کرده است.

– سخت‌گیری در گزینش و ایجاد محدودیت فراوان برای معلمان یکی از دیگر از علت‌های کاهش جاذبه شغل معلمی است.
– کمبود امکانات آموزشی، تمرکزگرایی افراطی در تدوین برنامه‌های آموزشی و تدوین کتاب‌های درسی را نیز باید به علل فوق افزود.
– معلمین کمترین نقش را در تهیه و تدوین برنامه‌های آموزشی و درسی دارند.
– در مقایسه با پرسنل وزارت‌خانه‌های دیگر از امکانات و پاداش مادی نصیب کمتری دارند و حقوق دریافتی معلمان به‌سختی تکافوی زندگی آنها را می‌دهد.