رقابتِ رفاقتی!
صلاح محمدی| نویسنده و کارگردان تئاتر
شاید بتوان آرمانِ هنرِ جشنواره‌ای را ذیل عنوانِ «غیر رقابتی» معنا کرد. بهانه‌ای مطلوب تا هنر را از تجارت و قهرمان‌سازی‌های محفلی و پوپولیستی متمایز کند. ایده و آرزویی که بهانه‌ای برای امیدواری است. عرصه‌ای برای آزادی بیان. عرصه‌ی انسانِ شهرنشین. نشانه‌ای شاخص از دمکراسی. شاخصه‌ای برای ظهور و حضور تئاتر. غیر رقابتی شدن می‌تواند صورتی دیگر بر مفهوم تئاتر کوردی در قالبِ انسان باشد اگر…!
گوهرِ هنر تغییر است. ولی هنرِ جشنواره‌ای را برای هم‌شکل کردن مدیریت می‌کنیم. ذات هر سیستمی چنین است. تئاتر کوردی یک سیستم است یا دستگاهی است در یک سیستم؟ در هر سو که باشیم ناچار از انتخاب هر دو گزینه‌ایم. تغییر و هم‌شکلی. می‌توان به «شیلر» اندیشید و گفت: تئاتری خلق کنیم که هم بتواند صدای فرهنگ کوردی باشد و هم نیرویی برای شکل دادن به آن. صدای تئاتر کوردی به چه تغییری نیاز دارد؟ هم‌صدایی یا تک‌صدایی؟ غیر رقابتی شدن به کدام صدا می‌اندیشد؟ آیا تئاتر کوردی صدایی دارد تا به تغییر نظر کنیم؟!
دبیر پانزدهمین جشنواره تئاتر کوردی، در گفتگو با سایت ایران تئاتر، از «غیر رقابتی» کردن جشنواره خبر داد و آن را در راستای اهداف هنری در جشنواره‌های جهانی تئاتر دانست. (… به منظور تحول و دگرگونی در ساختار اجرایی جشنواره و تلاش برای ایجاد فضایی فرهنگی و توجه ویژه به اندیشه‌های فاخر هنری، جشنواره به صورت غیررقابتی برگزار می‌شود.)
به کدام تحول در ساختار می‌اندیشیم که از آن با عنوانِ دور جدید فعالیت جشنواره تئاتر کوردی نام برده می‌شود؟ (… برگزاری این جشنواره در دور جدید فعالیت آن را به شکل غیررقابتی توسط گروه‌های منتخب نمایشی اعلام کرد)
چرا تحول و دگرگونی در ساختار اجرایی را به غیر رقابتی شدن جشنواره گره می‌زنیم؟ آیا رقابتی بودنِ دوره‌های گذشته مانع از ایجاد فضای فرهنگی و عدم توجه به اندیشه‌های فاخر هنری شده است؟ فضای فرهنگی در ۱۴ دوره را چگونه فهم کرده‌ایم و چه چیز را تغییر می‌دهیم؟ آیا آزمون‌های شکست‌خورده‌ی دیگران را دوباره می‌کنیم یا به‌واقع شرایط مطلوب برای چنین تغییری مهیاست؟ با جستجویی ساده می‌توان صدها خبر از مدیران و دبیران جشنواره‌های ایرانی یافت که، با اعلام غیر رقابتی کردن، نه تنها تحولی در ساختار جشنواره را سبب نشده که مانع از دستیابی جایزه‌بگیران از مواهبِ مادی در رقابت‌های جشنواره‌ای شده است!
فارغ و غافل از مواهبِ معنوی، به جشنواره‌ای غیر رقابتی دل‌خوش دارم که هیچ انتخابی با خود ندارد! ولی در این دورِ جدید، مثل همیشه، چه رقابتی و چه رفاقتی، قبل از ورود و هم پس از خروج باید انتخاب شوی! شاید تفاوت در القاب باشد که آن را «داور» و این را «کارشناس» نام می‌دهند! ( … از حمایت جشنواره از ۳ کار برتر به انتخاب کارشناسان برای اجرا در شهرستانهای دیگر و معرفی ۲ کار برگزیده این جشنواره به جشنواره بین المللی تئاتر فجر خبر داد… «سایت ایران تئاتر»).
جشنواره‌ی غیر رقابتی از اشخاص و آثار شرکت‌کننده معنا می‌گیرد. هنرمند برای شرکت در جشنواره انتخاب و سپس دعوت می‌شود تا به انتخاب خود اثری را به جشنواره هدیه کند و یا از قبول دعوت سر باز زند. خروجی جشنواره همان ورودی است!
امیدوارم دبیر جشنواره پانزدهم تئاتر کوردی، ضمن تبیین و تشریح روند غیر رقابتی کردن جشنواره، اهالی تئاتر سقز را که در این بیست سال همواره میزبان و حامی بوده‌اند، با برنامه‌های غیر رقابتی‌اش همراه کند تا برخلاف همیشه، آگاهانه به استقبال تغییرات رفته و …
جشنواره تئاتر غیر رقابتیِ کوردی خیلی خوب است! مثل بسیاری از دوستان که به استقبال و یا مخالفت با این گفته‌ها رفته‌اند، استقبال می‌کنم از غیر رقابتی شدن جشنواره تئاتر کوردی اگر….!
