براساس گزارش مرکز آمار ایران:
۸۴ هزار مرد ایرانی خانه‌دار هستند؛ ۴/۲ میلیون ایرانی نه شاغلند، نه بازنشسته، نه درحال تحصیل
در سال‌های اخیر از یک‌سو به‌واسطه نرخ رشد ۱٫۲۴درصدی جمعیت، سالانه ۳۵۰هزار نفر به جمعیت ایران اضافه می‌شود اما در مقابل، به‌واسطه نرخ رشد ۱٫۸درصدی جمعیت در دهه ۸۰، تعداد بیشتری وارد سن کار شده و درنهایت به افزایش نرخ مشارکت اقتصادی منجر می‌شوند.
برآیند این تغییرات جمعیتی آن‌هم در شرایطی که تعداد بیکاران تقریبا ثابت مانده، افزایش جمعیت شاغلان است که خصوصا از سال۹۲ تاکنون با رکود مواجه بوده است. در این سال‌ها، دولت موفق شده هرسال بین ۵۰۰هزار تا یک‌میلیون اشتغال جدید ایجاد کند که بخشی از آنها جایگزین ریزش مشاغل موجود شده و بخشی به افزایش جمعیت شاغل کشور منجر شده است. براساس اطلاعات منتشر شده مرکز آمار ایران، در سال۹۷، نرخ مشارکت اقتصادی در ایران به ۴۰٫۵درصد رسیده و از میان جمعیت ۱۰ساله و بیشتر که وارد بازار کار شده‌اند ۲۳میلیون و ۸۱۳نفر شاغل شده و ۳میلیون و ۲۶۰هزار نفر بیکار مانده‌اند. البته این آمارها مربوط به ویترین بازار کار ایران است درحالی‌که بخش عمده جمعیت ایران یعنی ۵۹٫۵درصد از آنها ازنظر اقتصادی غیرفعال هستند که هرچند بخشی از آنها تحت پوشش دیگر شاغلان قرار دارند و تأمین معیشت می‌شوند اما بخش قابل‌توجهی از آنها باید از محل درآمدهای متفرقه‌ای که دارند روزگار بگذرانند.
جمعیت غیرفعال اقتصادی ایران عمدتا در ۵گروه دسته‌بندی می‌شوند. گروه نخست که جمعیت غالب را دارد، خانه‌دارها هستند که تعدادشان به حدود ۲۱میلیون نفر می‌رسد. براساس آمارها، در سال گذشته ۷۵درصد خانه‌دارها شهری و ۲۵درصد آنها روستایی بوده‌اند که در این میان سهم مردان ۰٫۴درصد یعنی حدود ۸۴هزار نفر تخمین زده شده است. نکته قابل‌توجه این است که افراد بازنشسته و دارای منابع درآمدی مستقل از این جمعیت جدا شده‌اند و این افراد صرفا خانه‌دار هستند. دومین گروه عمده جمعیت غیرفعال اقتصادی ایران را افراد در حال تحصیل تشکیل می‌دهد که ۵۲٫۴درصد آنها را مردان و ۴۷٫۶درصد را زنان تشکیل می‌دهند. طبق آمار، ۷۷درصد جمعیت در حال تحصیل در مناطق شهری و ۲۳درصد در مناطق روستایی ساکن هستند.
سهم اندک روستاها از بازنشستگی
براساس اطلاعات مرکز آمار، سومین گروه عمده در جمعیت غیرفعال اقتصادی ایران را بازنشستگان تشکیل می‌دهند که تعداد آنها به ۳میلیون و ۱۲۵هزار نفر می‌رسد و ۹۲٫۴درصد از آنها شهرنشین هستند. در این آمارها فقط ۷٫۶درصد از بازنشسته‌ها ساکن روستا ثبت شده‌اند که یکی از دلایل عمده آن، نبود پوشش‌های بیمه‌ای فراگیر در مشاغل حوزه روستایی به‌خصوص کشاورزی و دامپروری است. چهارمین گروه عمده جمعیت غیرفعال اقتصادی کشور را افراد غیربازنشسته‌ای تشکیل می‌دهند که دارای درآمد حاصل از املاک و مستغلات، سود بانکی، سود سهام و… هستند و احتمالا از این محل امرارمعاش می‌کنند. در سال۹۷، جمعیت این گروه به یک‌میلیون و ۸۹۸هزار نفر رسیده که ۶۴٫۵درصد از آنها شهری و ۳۵٫۵درصد روستایی بوده‌اند. در گروه پنجم از جمعیت غیرفعال اقتصادی کشور، افرادی قرار می‌گیرند که در دسته‌بندی هیچ‌کدام از ۴مورد قبلی نمی‌گنجند و تعداد آنها به ۲میلیون و ۳۶۲هزار نفر می‌رسد.
مردم کدام استان‌ها کاری‌تر هستند؟
در سال ۹۷میانگین نرخ مشارکت اقتصادی در ایران ۴۰٫۵درصد و میانگین نرخ بیکاری ۱۲درصد بوده که برایندی کلی از همه استان‌هاست اما در این میان استان‌هایی هستند که نرخ مشارکت اقتصادی در آنها نسبت به میانگین کشور به‌صورت چشمگیری بالاتر است و جالب اینکه برخی از آنها باوجود نیروی کار آماده بالا، از نرخ بیکاری پایین‌تری نسبت به میانگین کشوری برخوردارند.
از میان استان‌های دارای نرخ مشارکت اقتصادی بالا، استان‌های خراسان شمالی با نرخ ۴۴٫۹درصد، اردبیل با ۴۴٫۳درصد، گیلان با ۴۴درصد، اصفهان با ۴۳٫۴درصد، خراسان رضوی با ۴۳٫۱درصد، کردستان با ۴۳درصد، زنجان با ۴۲٫۶درصد، آذربایجان غربی با ۴۲٫۳درصد، کرمانشاه با ۴۳٫۲درصد و یزد با ۴۲درصد نرخ مشارکت بالای ۴۲درصد بیشترین آمادگی را برای ورود به بازار کار داشته‌اند که از میان آنها بازار کار استان‌های خراسان شمالی و رضوی، گیلان، اردبیل و زنجان مساعدتر بوده و این استان‌ها توانسته‌اند نرخ بیکاری کمتر از میانگین کشور را تجربه کنند.
البته در این میان استان‌هایی نیز بوده‌اند که به مدد نرخ مشارکت اقتصادی پایین، با نرخ بیکاری کمتر از میانگین کل کشور مواجه شده‌اند که از این میان می‌توان به استان‌های سمنان، مرکزی، قم، گلستان، بوشهر، هرمزگان و کرمان اشاره کرد.
