داستان آب و آتش در تابستان‌های سقز
با گرمتر شدن هوا دو خطر عمده کم‌کم دامن انسان و طبیعت را می‌گیرد که اولی کمبود آب و دیگری احتمال آتش‌سوزی در محیط‌های طبیعی است که هر دو نیز در شهرستان سقز جزو مباحث روز محسوب می‌شوند.
در مورد آب که یک هفته (یکم تا هفتم تیر ماه) را با نام “هفته صرفه‌جویی در مصرف آب” نامگذاری کرده‌اند نگرانی‌ها احتمالا بیشتر باشد و از همین‌رو ادارات مربوطه ازجمله شرکت آب منطقه‌ای استان و نیز اداره‌کل آبفا در پیام‌هایی جداگانه از یکایک مردم خواسته‌اند تا بیشتر از هر زمان دیگری به فکر مدیریت مصرف آب باشند.
در شهرستان سقز علیرغم وجود دو سد در دو سوی شهرستان، اما گویا در زمینه شُرب قرار است تمام تخم‌مرغ‌ها در سبد سد چراغ‌ویس ریخته شود و سهم شرب شهرستان از سد لگزی تنها برای موارد پدافندی در نظر گرفته شود، خط انتقالی که اکنون شهر را برای آن شرحه شرحه کرده‌اند تا آب را از سد چراغ‌ویس به تصفیه‌خانه شماره دو و سپس به تصفیه‌خانه شماره یک منتقل کند گویای این موضوع است.
برای همین میزان آبی که پشت این سد در حال حاضر ذخیره شده اهمیت حیاتی و اساسی دارد. در این ارتباط رئیس اداره امور آب سقز به واکاوی گفت: در حال حاضر ۵۱ و نیم میلیون متر مکعب آب پُشت سد چراغ‌ویس ذخیره شده است که نسبت به مدت مشابه در سال قبل چهار میلیون متر مکعب بیشتر است.
عباس جاوید با اشاره به تقاضای اهالی پایین دست مبنی بر بازگشایی دریچه سد به جهت آبیاری مزارع گفت: پروانه‌های این مسیر تا ۳۱ خرداد اعتبار دارد و چنین حقی برای مزارع در قانون پیش‌بینی نشده و به دلیل اهمیت و اولویت تأمین آب شُرب اگر سد باز شود تنها دلیل آن تأمین حقابه محیط زیست است و لاغیر.
البته موضوع دیگر در مورد این سد نیز عدم تکمیل آن به سبب عدم جانمایی بخشی از روستای میرده، عدم تکمیل جاده دسترسی به شش روستای بالادست و نیز ورود فاضلاب تعدادی از روستاها به داخل محدوده سد است که جاوید اظهار امیدواری کرد با تخصیص اعتبارات در نظر گرفته شده در سال جاری این مشکلات برطرف و سد بطور کامل تکمیل شود.
جاوید در مورد صرفه‌جویی در مورد آب هم گفت، این مهم باید در برنامه‌های ترویجی نهادهای مربوطه گنجانده شود و به دو دلیل خشکسالی‌های پی در پی و نیز افزایش جمعیت و افزایش تقاضا برای مصرف آب، منابع آبی ما با دو تهدید کمی و کیفی مواجه شده‌اند که این دو مهم را باید در برنامه‌های ترویجی وزارت آموزش و پرورش و برنامه‌های مدیریتی وزارت نیرو و خصوصا وزارت جهاد کشاورزی _چون بیش از ۹۰ درصد مصارف ما در حوزه کشاورزی است_ گنجانده شوند و در نتیجه باید کشت‌ها را به سمت محصولات کم آب‌بر از جمله گندم، کلزار و کشت‌های گلخانه‌ای سوق داده و از کشت مواردی همچون چغندر قند، سیب‌زمینی و هندوانه و … دوری کنیم چرا که علاوه بر مصرف زیاد آب،ارزش افزوده چندانی نیز ندارند.
مدیر امور آب سقز افزود: شهرستان سقز در سال آبی ۴۰۱-۴۰۰ سقز با ۴۳۹ میلیمتر بارندگی نسبت به سال قبل ۳۲ درصد و نسبت به متوسط بلند مدت ۲ درصد افزایش بارندگی داشته است و اگرچه سال مناسبی به جهت بارندگی بوده اما دلیل بر بی توجهی به این موضوع نیست چرا که آب‌های این منطقه بیشتر سطحی است و به سمت حوزه‌های آب ریز سرازیر می‌شوند. از طرفی ذخایر محدود زیرزمینی نیز که ذخایر استراتژیکی محسوب می‌شوند و به نوعی محل تأمین آب روستاها هستند نیز باید به خوبی دیده و حفظ شوند.
جاوید در پایان گفت: بحث آب تنها به حفظ آن خلاصه نمی‌شود، بلکه حفظ کیفیت آن نیز مهم است و چه بسا آب موجود باشد اما به دلیل آلودگی قابل استفاده نباشد. بنابر این هر دو جنبه آن باید مورد توجه مدیران و مسئولان و تک تک شهروندان باشد و در این بین رسانه‌ها نیز می‌توانند با فرهنگ‌سازی یاریگر ما و مردم باشند.
اما موضوع دیگر در این روزها آتشی است که هر از گاهی از گوشه‌ای بلند و باعث ایجاد خسارات زیست‌محیطی و مالی می‌شود. طوریکه در یک هفته اخیر در چهار نقطه شهرستان ازجمله صاحب، کانی‌کبود، کانی‌نیاز و گلزار علیا گزارشاتی مبنی بر آتش‌سوزی منتشر شده که نیروهای مردمی در کنار اکیپ‌های اطفای حریق نیز جهت خاموش کردن آنها وارد عمل شده‌اند.
این اتفاقات که احتمالا بخشی از آن نیز بطور عمدی صورت می‌گیرد خطرات جدی‌ای را متوجه محیط زیست و نیز دسترنج کشاورزان می‌کند که تا قبل از درو و حتی بعد از آن نیز آتش به مال‌شان می‌افکند. بنابر این مقابله با آن نیازمند همراهی بین بخشی خاصی است.
در این ارتباط کارشناس اداره منابع طبیعی شهرستان سقز در گفتگو با واکاوی تأکید کرد: نظر به افزایش دما و خشکی هوا، احتمال وقوع آتش‌سوزی در محیط‌های طبیعی افزایش یافته، بنابر این ضرورت دارد کشاورزان، دامداران، گردشگران و تمام کسانی که در محیط‌های طبیعی و باز برای فعالیت یا تفریح حاضر می‌شوند، نسبت به رعایت نکات ذیل اقدام نمایند:
۱-از رهاسازی زباله‌ها به‌ویژه انواع بطری شیشه‌ای و پلاستیکی، خرده‌شیشه و اشیا مشابه در داخل طبیعت خودداری شود چراکه این اشیا گاها همانند عدسی ذره‌بین عمل کرده و موجب اشتعال علوفه خشک و مواد قابل اشتعال کف جنگل‌ها و مراتع گردیده و کانون‌های آتش در مناطق ایجاد می‌نمایند.
۲- به‌هیچ‌وجه در داخل طبیعت آتش روشن ننمایید و در مواقع ضروری از سطوح بدون پوشش گیاهی استفاده نموده و اطراف اجاق را با سنگ محصور نمایید.
۳- پس از اتمام استفاده از آتش، از خاموش شدن آن اطمینان حاصل نموده و هیچ‌گاه خاکسترهای اجاق را رها ننمایید بلکه می‌توان با ریختن آب یا مدفون نمودن خاکسترها با خاک از خاموش شدن کامل آتش مطمئن شد.
۴- از پرت کردن ته سیگار یا چوب‌کبریت استفاده‌شده در طبیعت و مکان‌های مستعد آتش‌سوزی به‌ویژه در حاشیه راه‌ها و جاده‌ها جدا خودداری نمایید.
۵- از سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی در مزارع جدا خودداری نمایید.
۶- از آتش و مشعل به‌عنوان منبع روشنایی در مراتع به‌ویژه در هنگام راهپیمایی‌های شبانه استفاده ننمایید
۷- از بازی کودکان با آتش به‌ویژه در مناطق با پوشش گیاهی مناسب جلوگیری نمایند.
۸- لطفاً در صورت بروز آتش‌سوزی درعرصه منابع طبیعی (بنا به هر دلیلی) ،ضمن تماس با شماره رایگان ۱۵۰۴ بلافاصله با رعایت مسائل ایمنی نسبت به خاموش نمودن آن اقدام و تا حضور نیروهای کمکی محل را ترک ننمایید.
حافظ قرآن افزود: در زمینه اطفای حریق در عرصه‌های منابع طبیعی، نیاز به امکانات ساده و نه چندان پیشرفته‌ای همچون آتش‌کوب ، شن‌کش، دستگاه دمنده، سم‌پاش کوله پشتی و… احساس می‌شود که بایستی به طرق ممکن در اختیار بهره برداران قرار گیرد که از طریق جذب و هزینه کرد اعتبارات دهیاری‌های شهرستان می‌توان قسمتی از این امکانات را تهیه کرد کمااینکه در سه سال اخیر برای تعدادی از روستاهای شهرستان این امکانات تهیه شده است.
این کارشناس افزود: از دیگر راه‌های مدیریتی برای اطفای حریق می‌توان به تشکیل اکیپ‌های روستایی اطفای حریق با همکاری و هماهنگی ادارات منابع طبیعی و محیط زیست اشاره کرد، وجود و فعالیت این اکیپ‌ها می‌تواند در اطفای سریع حریق‌های بوجود آمده در گستره‌ی منابع طبیعی تا رسیدن اکیپ‌های ویژه ادارات فعال در این زمینه بسیار موثر باشد.
کارشناس منابع طبیعی در پایان افزود: گستردگی و وسعت حوزه شهرستان سقز از یک سو و نیز موقعیت و خصوصیات جغرافیایی شهرستان (کوهستانی و در بعضی مناطق صعب العبور بودن) ازسوی دیگر باعث شده تا فاصله زمانی فیمابین اطلاع از حریق، اعزام و رسیدن اکیپ‌های اطفای حریق نظیر آتش‌نشانی ، اکیپ اداره منابع طبیعی، اکیپ محیط زیست و… به محل آتش گرفته طولانی باشد و این امر اهمیت تشکیل اکیپ های اطفای حریق روستایی را بیش از پیش نمایان میسازد.
