شوفرهای رانده شده، مسافرانِ جامانده
روز گذشته رئیس سازمان راهداری از احتمال افزایش ۴۰ درصدی قیمت بلیت اتوبوس در نوروز خبر داد که البته این موضوع باید در ستاد تنظیم بازار تصویب شود.
این صحبت‌ها در حالی بیان می‌شود که هفته گذشته بلیت اتوبوس ۲۵ درصد افزایش پیدا کرده است و مشخص نیست این افزایش‌ها بر پایه کدام دستورالعمل‌ها اعمال می‌شود! و آیا افزایش ۴۰ درصدی علاوه بر آن ۲۵ درصد خواهد بود یا خیر؟ اما در هر صورت “سالی که نکوست از بهارش پیداست” و افزایش کرایه‌ها هم مانند انبوهی از نرخهای متورم عادی است و در برابر قانون گردن از مو باریک‌تر.
آنسوتر وضعیت حاکم که بر صنعت حمل و نقل طوری است که غیراقتصادی بودن، روزانه شمار اتوبوس‌ها آب می‌رود و به نظر می‌رسد چرخه توزیع عادلانه بلیط و مسافر مختل شده است، اینجاست که تیتر گزارش می‌تواند گویای این وضعیت باشد.
مشکلات همچنان پابرجا هستند
هر چند اگر نرخ‌ها دو برابر هم افزایش یابند فعالان عرصه حمل و نقل از مخارج جا مانده‌اند، چون قبل از یکی دو نوبت افزایش کرایه, موارد متعدد گرانی و کمبود قطعات یدکی و مصرفی اورجینال را از سر گذراندەاند و فعلا از جیب می‌خورند.
چرایی ادامه
لابد می‌پرسید مادامیکه وضعیت اینگونه است پس چرا دست از کار نمی‌کشند و سراغ شغل دیگری نمی‌روند؟
یحیی محمدیان رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری سقز با اشاره به مقرون به صرفه نبودن اتوبوس‌داری و زمزمه افزایش ۴۰ درصدی نرخ بلیط به واکاوی گفت: “این ۴۰ درصد احتمالا بعد از تعطیلات نوروز و نسبت به سال ۱۴۰۲ اعمال خواهد شد اما هزینه نگهداری از اتوبوس به شدت بالا رفته و خیلی‌ها دیگر مایل به ادامه این کار نیستند و آنهایی که مانده‌اند با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته‌اند”.
باید در نظر داشت که تداوم فعالیت دارندگان وسایل نقلیه عمومی لزوما به معنی سودآوری آن نیست بلکه مانند اکثر کسبه عمر خود را بر روی این کار گذاشته‌اند، چرا که تلاش، جوهرِ اندیشه و اعتقادشان است و به تعبیری آلوده شده‌اند و غم انگیزتر آنکه جوانی خود را بە پای این حرفه گذاشته‌اند و اکنون که شغل یا وسیله‌شان مانند بسیاری از کسب و کارهای دیگر بخودی خود منبع درآمد نیست اما با ترفندهای مختلف از لابلای آن روزی خود را حاصل می‌کنند. مثلا راننده اتوبوس بار امانات و مرسولات را هم جابجا می‌کند و کامیون‌داران قید استراحت کافی را می‌زنند تا کمتر جا بمانند.
وضعیت دیگر صنف‌ها در تأیید وضعیت رانندگان
اخبار ناخوشایند بازار کار در حوزه‌های مختلف نگران کننده است، حتی جامعه پزشکی، پرستاری، معلمان یا کشاورزان را شاهد هستیم که اگرچه به رسم مألوف از قداست برخوردارند ولی به فکر مهاجرت یا گزینه‌های جایگزین هستند و اینک فعالان مشاغل سخت و زیان آور در عرصه حمل و نقل هستند که برای ترک کار مردد و برخی هم مصمم شده‌اند. همچنین با رانندگانی مواجهیم که خودساخته و استوار چشم به جاده‌ها دوختەاند و بر آن چنگ کشیدەاند ولی در شرایط موجود به واگذاری اتوبوس، کامیون و حتی تاکسی‌هایشان میاندیشند، چرا که تامین حداقل‌های معیشت برای رانندگان دشوار شده است.
مسافران، متضرران ردیف دوم
همانگونه که از بیمار از کمبود پزشک و دانش آموز از نبود معلم آسیب خواهد دید متضرر ردیف دوم این وضعیتهم ، مسافرانی هستند که در آستانه تعطیلات و مناسبت‌های مختلف مجبورند از سفرهای کاری و ضروری خود منصرف شوند یا نرخ بیشتر و کیفیت پایین‌تر را متقبل شوند، چرا که ازدحام مسافر از یکطرف و کاهش امکانات سخت افزاری و ریزش منابع انسانی مجرب, ناوگان حمل و نقل را در آستانه فروپاشی قرار خواهد داد.
محمدیان در این باره هم گفت: روزانه شاهدیم که مسافران زیادی قادر به تهیه بلیط نیستند، از این رو تصوری پیش آمده که شاید دلیل این وضعیت افزایش مسافر است، درحالیکه اینگونه نیست و از آنجاکه تعداد اتوبوس‌ها به شدت کم شده مسافرانی که از وسایل حمل و نقل شخصی استفاده نمی‌کنند در تهیه بلیت ناکام می‌مانند.
چه باید کرد؟
با هر فرمان که پیش برویم افزایش کرایه ناوگان حمل و نقل با اولویت اتوبوس‌های بین شهری به تنهایی کافی نیست و تجربه ثابت کرده است قیمت گذاری دستوری فقط مسکّن است ولی ارتقای جذابیت‌های شغلی مانند بیمه، شرایط رفاهی، آموزش‌های حرفهای و اختصاص امکانات رفاهی درخور شأن شاغلان این صنعت, موثرتر است و ضرورت بازگشت تشخص به مشاغل سخت و زیان آور دارای قید فوریت است. آنسوتر دولت هم با ایجاد محیط رقابتی از طریق اعطای وام‌های کم بهره برای خرید کامیون اتوبوس و تاکسی می‌تواند کمک کند راندمان و عملکرد شبکه حمل و نقل بار و مسافر بهینه شود.
