دوازده نکته مهم از انتخابات پارلمان ششم اقلیم کردستان که باید بدانیم؛
دموکراسی، انتخابات و آینده‌ی حیات سیاسی اقلیم کردستان!
د.اردشیر پشنگ
۱- اقلیم کردستان در کجاست؟
اقلیم کردستان شامل ۴ استان دهوک، سلیمانیه، اربیل و حلبچه از ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۵ بصورت دولت محلی نیمه‌خودمختار اداره شده‌اند و از سال ۲۰۰۵ بخشی از حکومت فدرال عراق است.
۲- اهمیت انتخابات پارلمانی؟
سیستم سیاسی عراق پارلمان‌محور است. لذا انتخابات پارلمانی و تعداد کرسی‌های احزاب و ائتلاف‌ها نقشی اساسی و مستقیم در تعیین رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و هیات دولت اقلیم کردستان و نیز غیرمستقیم در تعیین پست‌های کلیدی (ریاست‌جمهوری، وزیر خارجه و…) در بغداد دارد.
۳- وضعیت فعلی پارلمان اقلیم کردستان؟
هرچند پارلمان در قانون اساسی اقلیم کردستان نهاد محوری و کلیدی است اما طی دهه‌ی اخیر دعواها و رقابت‌های سیاسی بین احزاب باعث کاهش اهمیت آن شده به نحوی که پارلمان بجای آنکه محل تصمیم‌گیری و گشایش مشکلات باشد خود تبدیل به محلی برای بازنمایی و بازتولید اختلافات شده است.
۴- چرا دموکراسی برای کُردها مهم است؟
اینک قدرت اقلیم نسبت به مقاطع ۱۹۹۱، ۲۰۰۳ و ۲۰۱۴ و ۲۰۱۷ در قبال دولت مرکزی ضعیف‌تر است و موازنه منطقه‌ای و داخلی به ضرر آنهاست اما حفظ این دموکراسی نوپا ولو با نقدهای ساختاری در اقلیم کردستان و پرهیز از دو اداره‌ای شدن مجدد این منطقه در کنارتلاش برای ارتقای سطح دموکراسی و کارامدی سیستم و کاهش فساد همچنان اصلی‌ترین قدرت نرم در اذهان جامعه جهانی خواهد بود، موضوعی که برای حمایت نسبی از کُردها در خاورمیانه دائما دچار بحران بسیار ضروری به نظر می‌رسد. به عبارتی دیگر تقویت دموکراسی و همگرایی باعث تقویت جایگاه آنها در موازنه با بغداد و کشورهای منطقه میشود.
۵- وضعیت برگزاری انتخابات ششم؟
انتخابات پارلمان ششم با دو سال تاخیر امروز یکشنبه ۲۰ اکتبر ۲۰۲۴ برگزار میشود.
۶- تعداد کرسی‌های پارلمان؟
در دوره‌ی ششم ۱۰۰ کرسی شامل ۹۵ کرسی عمومی و ۵ کرسی برای اقلیت‌ها (۳ کرسی مسیحیان و ۲ کرسی ترکمن‌ها)
۷- استاندارد کلی آزادی و وضعیت انتخابات؟
فعالیت سیاسی در اقلیم کردستان آزاد بوده، همه احزاب و جریان‌ها دارای رسانه‌های متعدد، با سطح بالای انتشار انتقادات، هستند. انتخابات این دوره نیز چون دوره‌های پیشین با حضور ناظرین از سازمان‌های بین‌المللی و چندین کشور مختلف برگزار میشود.
۸- تعداد واجدین شرایط در هر دوره؟
۱۹۹۲- دوره اول: ۱.۱۱۲.۰۰۰ نفر
۲۰۰۵- دوره دوم: ۲.۲۹۰.۷۳۶ نفر
۲۰۰۹- دوره سوم: ۲.۵۱۷.۷۷۳ نفر
۲۰۱۳- دوره چهارم: ۲.۶۵۳.۷۴۳ نفر
۲۰۱۸- دوره پنجم: ۳.۰۸۵.۴۶۱ نفر
۲۰۲۴- دوره ششم: ۲.۸۹۹.۵۷۸ نفر
۹- تعداد واجدین شرایط شرکت در انتخابات پارلمان ششم در هر استان؟
سلیمانیه: ۱.۰۰۸.۴۱۲ نفر
اربیل (هه‌ولیر): ۹۳۳.۱۱۵ نفر
دهوک: ۶۸۲.۷۹۱ نفر
حلبچه: ۵۹.۳۰۰ نفر
۱۰. وضعیت مناطق مورد مناقشه در انتخابات؟
استان‌های کرکوک، بخش‌هایی از استان‌های نینوا (موصل، شنگال)، صلاح الدین (توزخرماتو) و دیالی از مناطق مورد مناقشه هستند که به رغم دستور ماده ۱۴۰ قانون اساسی برای حل وضعیت تا سال ۲۰۰۷، اما با کارشکنی‌های دولت مرکزی عراق تعیین وضعیت نشده و در نتیجه به اقلیم کردستان نپیوسته‌اند تا در پارلمان و حکومت آن شریک باشند لذا مردم این مناطق در این انتخابات شرکت ندارند.
۱۱- احزاب و ائتلاف‌های شرکت کننده در انتخابات؟
پارتی دیموکراتی کوردستان | دموکرات کردستان مسعود بارزانی.
یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان | اتحادیه میهنی کردستان، بافل طالبانی.
بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان | جنبش تغییر، دانا احمد مجید.
نه‌وه‌ی نوێ | نسل نو، شاسوار عبدالواحد.
یه‌کگرتوی ئیسلامی کوردستان | اتحاد اسلامی کُردستان، صلاح الدین بهاالدین.
اقلیت‌های مسیحی و ترکمن.
به‌ره‌ی گه‌ل | جبهه‌ی خلق، لاهور شیخ جنگی.
ڕه‌وتی هه‌ڵوێست | موضع ملی (میهنی)، علی حمه صالح.
کۆمه‌ڵی دادگه‌ریی کوردستان | جماعت عدالت کُردستان، علی باپیر.
هاوپه‌یمانی هه‌ریمی کوردستان | هم‌پیمانی اقلیم کردستان، محمد حاج محمود.
هاوپیمانی سه‌رده‌م | ائتلاف معاصر، عبدالله حاج محمود.
هاوپەیمانی نیشتیمانی/ ائتلاف میهنی، آرام قادر.
پەیوەندی ئیسلامی/ روابط اسلامی ،کامل حاجی علی.
۱۲-اهمیت واکنش احزاب به نتایج انتخابات؟
با توجه به افزایش شدید اختلافات درون کُردی از یک‌سو و افزایش نفوذ قدرت‌های منطقه‌ای و نیز بغداد از سوی دیگر و نیز کاهش اهمیت خاورمیانه برای آمریکا، نحوه نشان دادن خودمدیریتی و کنترل بحران از سوی کُردها فراتر از مساله پرستیژ در چشم‌انداز ثبات و فراتر از آن بقای این واحد سیاسی در درون مرزهای عراق بسیار مهم است؛
لذا برگزاری مناسب انتخابات، احترام به نتایج و تشکیل سریع دولت برای اقلیم کردستان حیاتی و عکس آن بسیار پرخطر و باعث افول بیشتر است.
منبع|سایت فراتاب و کانال تلگرام دکتر اردشیر پشنگ
