درسی برای عبرت
✍️ رئوف نادری
ضمن عرض تسلیت به بازماندگان حادثه مصیبت بار ریزش بهمن و آسمانی شدن تعدادی از هموطنانمان در شهرستان بانه ضروری است جامعه ورزشی به ویژه کوهنوردان آماتور از وقوع این حادثه و حوادث مشابه درس عبرتی بگیرند.
کوهنوردی در زمستان پیاده‌روی در پارک نیست در هر گامی که بر می‌دارندامکان وقوع حادثه‌ای می‌رود. نمی‌دانم چگونه افرادی به عنوان لیدر و سرگروه به خود جرأت می‌دهند بدون آشنایی با مخاطرات نهفته در دل کوهستان‌های برفی جمعی از علاقه‌مندان غیرحرفه‌ای را به دنبال خود به دل دره‌ها و کوه‌هایی می‌کشانند که بار بهمن برف بر دوش آنان سنگینی می‌کند و به دنبال هر فرصت و بهانه‌ای می‌گردند که این بار سنگین را فرو ریزند.
من کوهنورد حرفه‌ای نیستم اما زاده کوهستانم. نیاکانم به من آموخته‌اند در زمستان نباید در دامنه‌های شمالی کوه‌های پوشیده از برف به حرکت در آمد. با کوچکترین صدا و لرزش در حد به هم خوردن دو دست یا فریاد کشیدن یک هم نورد کوهستان به خشم خواهد آمد و بار خود را فرو می افکند. در این موارد صرفا باید در دامنه‌های جنوبی حرکت نمود و یا از پشت برف‌های انباشته بر لبه دامنه‌های شمالی کوه‌ها و در خط‌الرأس به آرامی حرکت نمود و از دادن هر بهانه‌ای به کوه برای ریزش بهمن جلوگیری کرد.
وقوع بهمن نه تنها کوهنوردان را بی رحمانه در دل خود می‌بلعد بلکه با ریزش خروارها برف با هزاران تُن وزن دامنه کوهستان را به نابودی می‌کشاند و زندگی و حیات جانوران خفته در دامنه را به خطر انداخته و به رستنی‌ها و اشجار و باغ و املاک روستائیان خسارات جدی وارد می‌سازد.
این پدیده قهر و عذاب الهی نیست، سرشت و طبیعت کوهستان است. برف‌های انباشته در دامنه‌های شمالی کوه‌ها را اگر به خشم نیاریم، منابع غنی آب ذخیره شده بر بلندای کوهستان‌ها برای تأمین آب دره‌ها و کوه‌ها در فصل گرما و سیراب نمودن دامنه‌های خویش محسوب می‌شوند. اگر به برف‌های انباشته فرصت کافی بدهیم تا با تابش آفتاب فشرده گردد و جای پای خویش را برگرده کوه استوار و محکم سازند، در بهار نه تنها هیچ تهدیدی برای زندگی و حیات جانوری و پوشش گیاهی نیستند؛ بلکه بهترین فرصت برای ذخیره آب شش ماه فصل‌های خشک منطقه محسوب می‌گردند.
به نظرم لازم می‌آید برای پیشگیری از حوادث مشابه، مراجع رسمی و قانونی مانند فدراسیون کوهنوردی و وزارت ورزش و جوانان، با پیگیری تصویب قوانین و تدوین آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم، برای هر حرکت گروهی کوهنوردی در طبیعت، آنان را ملزم سازد تا از مراجع رسمی مجوز لازم اخذ نمایند. این مراجع نیز صرفاً به افراد حرفه‌ای و آموزش دیده اجازه دهند تا علاقه‌مندان به این ورزش مفرح را با خود برای کوه‌پیمایی همراه سازند و در عین حال مانند هر تور و اردو و حرکت گروهی انسانی در مقابل جان همراهان خود مسئول و پاسخگو باشند.
چرا باید راننده اتوبوس برای حرکت بر جاده صاف و هموار، مسئول جان سرنشینان و مسافران خود باشد اما لیدر ها و مدیران گروه‌های کوهنوردی از این مسئولیت معاف گردند؟
وێڕای ڕێز و سڵاو و حورمەت.
باشە بێژی ئەم چیا و کەژ و کێو و بەندەنە چی تێابێ کە لە گەڵ ڕۆحی مرۆڤا تێکەڵ ئەبێ و گیان لە پێناویدا بەخت ئەکەن؟؟!
بە بڕوای من تەنانەت مردنەکەشی خۆشە😔
دوای ڕووداوی پارەکەی ڕندۆڵە، ئەمە دووهەمین ڕووداوی تاڵ و ناخۆشە کە نەتەنیا بنەماڵە و کەس و کار و هاوڕێیانی غەمبارکرد،بەڵکوو هەموو کۆمەڵگای کوردەواری و ڕەنگە غەیرەکوردیشی تاساندبێ.
ئەمە نە ئەوەڵ ڕووداو و نەئاخر ڕووداوی لەم چەشنەشە.هەروا کە لە زۆربەی وڵاتانی دونیاشا ڕوویان داوە و لە داهاتووشدا هەر ئەبن.
جا ئیتر بۆ چۆنیەتی و لەسەرچوونی ڕووداوەکە،ئەبێ تیمێکی لێکۆڵەر و پسپۆڕی ئەو بوارە لە ڕۆژی هەوەڵ تا کات و ساتی کارەساتەکە، لێکۆڵینەوەی لەسەر کردبێت و بۆئاگاداری هەمووان خاڵە نەرێنیەکانی ئەم کارەساتە دڵتەزێنە بخاتە بەر چاوی گشت کەس، بە تایبەت کەژەوانانی ئازیز با ئیتر شاهیدی ئەم چەشنە ڕووداوە ناخ هەژێن و قورس وگرانانە نەبین.
لە کەژەوانیا ئەڵێن:
هەوەڵین هەڵە ڕەنگە ئاخرین هەڵە بێت
جا ئیتر دیارە ئەم هەڵە تەنیا تایبەت بەوەرزی زستان(ئەڵبەت ئەم وەرزە جێی مەترسی زیاترە) و بەهار و هاوین و پاییز نیە و لەوانەیە ،هەر هەنگاوێکی هەموو کەژەوانێک ئاخرین هەنگاوی ژیانیشی بێت.ئیتر نابێ وەک لە زۆربەی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکانا دەردەکەوێ ،ئەو کەسە یان ئەو ئازیزە گیان بەخت کردوانە،بکەونە بەر تانە و لۆمە و نەسحەت و پەندی ئەم و ئەو و بێبەزەییانە ڕەخنەیان لێبگێرێ و دەردێکی گرانی تریش وەئەستۆی بنەماڵە و خزم و کەس و کار و هاوڕێیانیان بکەوێ.متمانەشمان بێت ئەم ئازیزانە و ئەوانەی پارەکەی ڕندۆڵە و پێشووترەکانیش تووشی هەڵە بوونە بەڵام ئەونە ناشارەزا نەبوونە ،نەزانن هەرەس چیە و لەکوێیە و چۆنە و ئەبێ چبکەن و چۆن بڕۆن و چۆن ئاگایان لە خۆیان بێت بەڵام،ئەڵێن:
مەلەوانە باشەکان زۆربەیان بەمەلە ئەمرن.
دیارە ئەمە ڕاستیشە،بەڵگەی لەبەرچاو گیان بەخت کردنی ئەورازی نەمر و موقبیلی هەمیشە زیندوو و دەیان کەسایەتی تریش کە ڕەنگە ناوی هەموویانم لەبیر نەبێت.
لێمان ڕوونە کەسێک شۆفیر بێت داییمە مەترسی تەسادوفیشی ئەبێت ،خۆ ناکرێ بڵێین چوونکا ماشینی چاکی هەیە و شۆفیری چاکیشە ئیتر نابێ هەرگیز تووشی ڕووداوی نەخوازراو بێت.
ئەڵبەت ئەم قسانەی من نابێتە پاکانە بۆ سڕینەوەی هەڵە هەرە زەق و لەبەر چاوەکانی کەسایەتیەکانی ئەم جۆرە ڕووداوانە، بەڵکوو ئەمهەوێ بڵێم توخوا با ئیتر هەموومان نەبین بە کارناس و پسپۆڕی ئەم بوارە و هێشتا سێ ڕۆژەی ئەم ئازیزانەمان تەواو نەبووە ئەونەی تریش خوێ نەکەینە سەر زامەکانیانا و بە هاوخەمی و هاودڵی و یەکبوونمان ،هەتوانێک بین بۆ ساڕێژی زامەکانیان.
من خۆم وەکوو شاگردێکی گەورە کەژەوانانی شارەکەمان ،نزیک بە سی ساڵە بەردەوام کەژ و کێو و چیا و ڕژد و ڕەوەز و هەڵەمووت و ئەشکەوتان پاڵەپشتمن، ئەگەر لەم تەمەنی پەنجا ساڵەما بە هۆی ڕووداوێکی کەژ و چیا گیانم لەدەس بەم ،ڕەنگە بۆ زۆر کەسان سەیر بێت، بەڵام بە بڕوای خۆم سەد و پەنجا ساڵ ژیاوم.چونکا کێو فێری کردووم لە ماوەی تەمەنمدا بەدوروستی و ڕاستی لە خزمەت بنەماڵە و دۆس و هاوڕێ و سەرجەم کۆمەڵگا و گەل و نەتەوەکەشکما بم.ئیتر کە مردم ،مردنەکەشم جێی خەم و خەفەت نابێ ،چوونکا ئەم کێوە لامەسسەبە لەوەختی مردنیشا ڕەنگە وا لائامێزم بگرێ کە مردنەکەش جیاواز بێت.
جا بڕوام وایە ئەم خۆشەویستانەش ژیانێکی بەختەوەرانە و هەرە باشیان لەخزمەت سروشت و ژینگە و نیشتمانەکەیانا بە کەژەوانی ڕابواردوە و هەتا هەتاشە ناو و یاد و بیرەوەریەکانیان زیندوون و جێی شانازی هەموو مرۆڤێکی دڵپاک و دەروون سافن.
ڕەواڵەتەن ڕەنگە بە لاوی یان کەم تەمەنی بێبەش لە ژین بووبێتن،ئەمما هەژاری نەمر وتەنی:
هەرگیز قەلی ڕوو ڕەش نەبوونە.
هیوادارم ئیتر تووشی ئاوا ڕووداوێکی تاڵ و هەرە قورس و گرانی، تاک و بە کۆمەڵی هیچ ئازیزکمان نەبین.لە کۆتاییدا لە زمانی پیرە مێردی نەمرەوە ئەڵێم:
نامرن ئەوانەی وا لە دڵی میللەتا ئەژین.
✍️کامیل محەممەد جانی