کم آبی در کُردستان؟
«کم آبی کردستان» شاید برای کسانی که حتی یکبار طبیعت کوهستانی و سرسبز این استان را دیده باشند، عبارت غریبی به نظر برسد؛ اما امروز به واقعیتی غیرقابل کتمان برای مردمان آن دیار تبدیل شده. کردستان، مانند بسیاری از استان‌های کشور، در سال‌های اخیر با کمبود آب به ویژه در بخش کشاورزی مواجه است و بیش از ۱۰۰ روستای این استان نیز تنش آبی دارند.
به گزارش واکاوی و به نقل از تجارت‌نیوز، مسئولان کردستان و کارشناسان در ماه‌های اخیر، بارها در مورد کم آبی کردستان و لزوم مدیریت مصرف منابع آبی، به ویژه در حوزه کشاورزی، هشدار داده‌اند.
کردستان، طبیعتی بکر و کوهستانی دارد و حتی سرچشمه تعدادی از حوضه‌های آبریز نیز محسوب می‌شود اما خشکسالی و کاهش چند ساله بارندگی از یک سو و کشاورزی ناپایدار از سوی دیگر، چالش‌های جدی را برای این استان در حوزه آب ایجاد کرده است. برخی کارشناسان معتقدند سدسازی‌های نادرست و طرح‌های انتقال آب را نیز باید به این موارد افزود.
کاهش بارندگی و کم آبی کردستان
بر اساس جدیدترین گزارش سازمان هواشناسی، حجم بارش‌ها در کردستان از ابتدای سال آبی جاری (که از اول مهر هر سال آغاز می‌شود و تا ۳۱ شهریور سال آینده ادامه دارد)، تا پایان روز ۲۲ فروردین، ۵۸٫۷ میلیمتر نسبت به بلندمدت و ۸۰٫۷ میلیمتر در مقایسه با سال آبی گذشته، کاهش یافته است. این ارقام، به ترتیب ۱۶٫۴ درصد و ۲۱٫۳ درصد کاهش بارندگی را نشان می‌دهند.
میانگین دمای هوای کردستان نیز در روز ۲۲ فروردین (آخرین گزارش سازمان هواشناسی تا لحظه تنظیم این گزارش) ۱٫۸ واحد نسبت به بلندمدت افزایش یافته است.
پیش از این، احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، با اشاره به تداوم روند کاهش بارندگی و افزایش دما در کشور تاکید کرده بود که بروز همزمان این دو پدیده، دسترسی به منابع آبی را در مناطق مختلف کشور کاهش داده است.
او توضیح داده بود افزایش دما، به تبخیر بیشتر منابع آبی منجر می‌شود و کاهش بارندگی از حجم منابع می‌کاهد؛ به گونه‌ای که ذخایر کمتری پشت سدها جمع شده و رودخانه‌ها نیز کم‌آب می‌شوند.
از سوی دیگر، بارش برف هم بر اثر افزایش دما روند نزولی پیدا می‌کند؛ در نتیجه ذخیره و مساحت پوشش برفی کشور در فصل زمستان کاهش می‌یابد.
این موضوع نیز بر تداوم جریان رودخانه‌ها اثر منفی می‌گذارد؛ به گونه‌ای که به تدریج در فصل‌های گرم سال، رودخانه‌های دائمی به فصلی تبدیل شده و رودخانه‌های فصلی، یا به طور کلی، خشک می‌شوند یا آب آنها زودتر از موعد به پایان می‌رسد.
این اتفاقی است که به نظر می‌رسد در کردستان نیز رخ داده است. کشاورزی ناپایدار و مصرف بی‌رویه منابع آب زیرزمینی را نیز باید در این میان نظر گرفت.
کم آبی کردستان و چالش تامین آب شرب در روستاها
حاصل چنین شرایطی بروز تنش آبی در حداقل ۱۰۰ روستای کردستان بود. به گونه‌ای که ایرنا زمستان سال گذشته گزارش داد که ۱۹۸ روستای این استان با تنش آبی درگیر هستند. آبفای کردستان، فروردین امسال مدعی برطرف شدن چالش کم آبی در تعدادی از روستاهای استان شد.
در این میان، با وجود تاکید برخی مقامات استانی بر اینکه تامین آب شرب مردم با مشکلی مواجه نیست، برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان نگرانی‌هایی را در این زمینه مطرح کرده‌اند.
آرش آریانژاد، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان اخیرا به ایسنا گفته است که با وجود کاهش ذخیره آب در مخازن سدها، مشکلی برای آب شرب ایجاد نمی‌شود.
همچنین به اعتقاد محمد فرهاد، مدیرعامل آبفای این استان، در صورت همکاری مردم و رعایت الگوی مصرف، مشکلی برای تامین آب آشامیدنی وجود ندارد؛ در غیر این صورت «ممکن است در برخی نقاط دچار مشکلاتی شویم.»
در عین حال، محسن بیگلری، نماینده مردم بانه و سقز در مجلس روز ۲۰ فروردین در تذکری به وزیر نیرو، تاکید کرد که بیشتر روستاهای کردستان از نظر آب آشامیدنی مشکل جدی دارند؛ به گونه‌ای که تنها در حوزه انتخابیه خود او، بیش از ۱۰۰ روستا با مشکل شدید کم آبی و حتی بی‌آبی مواجه هستند.
حبیب‌الله محمدی، استاد دانشگاه نیز اخیرا، آینده‌ای دشوار را برای تامین آب کشاورزی و شرب پیش‌بینی کرده است (ایسنا).
چالش کیفیت آب
کم آبی کردستان، سویه دیگری نیز دارد و آن هم کیفیت پایین آب است. بیگلری، نماینده مجلس در تذکر خود به وزیر نیرو، به این نکته نیز اشاره کرده بود که بسیاری از روستاهای استان، با چالش تصفیه آب مواجه هستند.
کارشناسان همچنین تاکید می‌کنند که برخی منابع آبی کردستان در معرض آلودگی به فاضلاب خانگی و کشاورزی قرار دارند.
به گزارش تجارت‌نیوز، کم آبی کردستان، در شرایطی که این استان منابع آبی غنی را در اختیار داشت، واقعیتی است که از مرحله صرف هشدار گذشته و نیازمند توجه و برنامه‌ریزی دقیق است. اصلاح الگوی کشت، بازسازی شبکه فرسوده انتقال آب، تصفیه فاضلاب، خودداری از اجرای طرح‌های انتقال آب و حرکت به سمت پروژه‌های کارشناسی، می‌تواند در این زمینه کارگشا باشد.
اضافه کردن این نکته به گزارش تجارت‌نیوز ضروری است که در جدیدترین آماری که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کردستان در گفتگو با خبرگزاری ایرنا اعلام کرده است، از پیشرفت ۵۷ درصدی جهاد آبرسانی به روستاها خبر داده است، با این وجود آب شُرب ۹۴ روستا با هفت هزار خانوار و ۲۲ هزار نفر جمعیت کماکان به صورت سیار تأمین می‌شود.
