امکان تولید سالیانه ۲۴۰ کیلوگرم شمش طلا در معدن قلقله
سقز-واکاوی-یک روز سرد زمستانی در دیماه ۹۶ بود که نخستین کلنگ معدن طلای قلقله سقز به زمین زده شد. از آن روز تاکنون وعده‌های زیادی برای استحصال و فرآوری طلا، ایجاد اشتغال و … به مردم منطقه داده شده است.
در این میان دغدغه‌های محیط زیستی و نگرانی از آلودگی منابع آبی، تهدید گونه‌های جانوری، نابودی مراتع و به خطر افتادن دامداری منطقه و در نهایت کندی عملکرد بهره‌بردار، مانع به ثمر نشستن این پروژه شده است.
اما به تازگی خبر “اخذ جواز تأسیس کارخانه طلای سقز جهت استحصال شمش طلا” منتشر شده است، خبری که رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت سقز ضمن تأیید آن به واکاوی گفت: جواز تأسیس که به منزله شروع رسمی و قانونی فرایند احداث واحد تولید شمش طلا است صادر شده است.
میرزایی گمانه‌زنی‌ها در مورد برآورد میزان طلا در این منطقه را به طور قطعی “۱۰ میلیون و ۲۹۰ هزار تن” و احتمالا “۲۵ میلیون تُن” ذخیره با قابلیت استخراج سالانه دویست هزار تُن با عیار ۱٫۲ گرم در تُن و امکان تولید سالیانه ۲۴۰ کیلوگرم شمش طلا برآورد کرد.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت سقز در ارتباط با صدور مجوز احداث کارخانه استحصال طلا در معدن قلقله سقز گفت: صدور مجوز (جواز تاسیس) به منزله شروع رسمی و قانونی فرایند احداث واحد تولید شمش طلا است و این موضوع از دریافت زمین از منابع طبیعی گرفته تا تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی، رفع معارض و أخذ مجوزهای لازم برای استقرار، دریافت امتیازات (برق، گاز و آب) مورد نیاز کارخانه، ورود ماشین آلات خارجی که ۱,۹۱۰,۰۰۰ یورو معادل ۶۱٫۵ میلیارد تومان برآورد هزینه آن است را شامل می‌شود.
وی در مورد محل فراوری این ماده با ارزش گفت: در هیج جای دنیا فرآوری طلا با دریافت ماده معدنی از جایی دیگر صورت نمی‌گیرد، چرا که به دلیل خاصیت اکسیده شدن ماده معدنی مذکور در مجاورت با هوا باید سریعا فرایند فرآوری روی آن انجام شود. اما مطالعات اولیه این پروژه استقرار کارخانه را در محل خود معدن پیشبینی کرده بود که به دلیل مخاطرات زیست محیطی و ریسک نکردن بنا به خواسته سازمان حفاظت محیط زیست و نیز مدیریت منابع آب کشور، واحد فرآوری به زمین‌های پایین دست سد انتقال داده شد. بنابر این به هیچ عنوان خام فروشی صورت نمی‌گیرد و ماده معدنی به محض برداشت جهت فرآوری به همین کارخانه انتقال داده می‌شود.
رئیس صمت سقز گمانه‌زنی‌ها در مورد میزان ذخیره طلا در این معدن را اینگونه عنوان کرد: گمانه‌زنی‌ها در خصوص ذخیره قطعی و احتمالی معدن نشان می‌دهد معدن قلقله به طور قطع ۱۰ میلیون و ۲۹۰ هزار تن و احتمالا ۲۵ میلیون تن ذخیره با قابلیت استخراج سالانه دویست هزارتن داشته باشد که عیار آن ۱٫۲ گرم در تُن برآورد شده و وزن مخصوص آن ۲٫۵gr/cm3 است و بر اساس مجوز صادره امکان تولید سالیانه ۲۴۰ کیلوگرم شمش طلا وجود دارد.
این که سرمایه‌گذار کیست و حجم سرمایه‌گذاری چقدر است نیز سؤالی بود که میرزایی بدان پاسخ گفت و افزود: اگرچه در سالیان اخیر و به ویژه بعد از مراسم کلنگ احداث کارخانه، نام شستا مطرح گردید اما از نگاه وزارت صنعت، معدن و تجارت به “شرکت توسعه معادن طلای کردستان” اجازه داده شده است تا نسبت به احداث واحد صنعتی مذکور اقدام نماید که حجم سرمایه گذاری آن ۲۴۵ میلیارد تومان برآورد شده است.
همانگونه که اشاره شد، آسیبی که به دامداری و در نتیجه اشتغال منطقه وارد می‌شود جزو نگرانی‌های مردم منطقه بودو در نتیجه آنها خواستار بکارگیری نیروی بومی در این معدن شده‌اند. رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت در این خصوص هم گفت: برای این پروژه بیش از ۲۵۰ نفر به صورت مستقیم پیشبینی اشتغال شده است که با احتساب استفاده از ماشین‌آلات حمل بار موجود در شهرستان که متعلق به اشخاص حقیقی است این اشتغال تا ۵۰۰ نفر نیز به صورت غیر مستقیم افزایش خواهد یافت. همچنین با توجه به اینکه امکان اسکان نیروهای غیربومی برای سرمایه‌گذار سخت است لذا قطعا بهره‌گیری از کلیه پتانسیل‌ها و تخصص‌های بومی شهرستان در اولویت است و اشتغال افراد و بکارگیری ماشین آلات بومی محل استقرار در اولویت است.
معدن طلای قلقله از همان ابتدا با واکنش محیط زیست و فعالان این عرصه در ارتباط با آلودگی منابع آب و یا نابودی برخی گونه‌های جانوری از جمله سمندر خال‌زرد مواجه شد و همگی به اتفاق خواستار توجه به این موضوعات بودند. میرزایی در واکنش به این موضوع گفت: برای دریافت مجوز در ابتدا مکان‌یابی و مطالعات ارزیابی زیست محیطی و موافقت همه دستگاه‌های مرتبط در سطح استان اخذ و سپس در کمیته ارزیابی کشور با احداث کارخانه طلا موافقت شد. صدور این مجوز حاصل تلاش بیش از چهار سال پیگیری و مطالعات زیست محیطی دقیق و تأمین نظر کمیته‌های فنی و پذیرش تمهیدات و پیشنهادات فنی کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست و سایر دستگاه های ذی ربط است که توسط شرکت توسعه معادن طلای کردستان و متولیان این پروژه انجام شده است.
در زر خیزی و حاصلخیزی خاک کردستان شکی نیست، جای جای مناطق مختلف کردستان شاهد فعالیت معادن هستیم، اما این معادن چقدر در آبادانی سقز و کردستان تأثیرگذار بوده‌اند؟ سؤالی که پاسخ مشخصی به آن وجود ندارد.
