بیم و امیدهای استاندار بومی

بهمن مرادنیا حاصل همه مطالبه فعالین سیاسی کردستان بر سر انتصاب استاندار بومی است که بعد از چندین و چند سال فقدان، محقق شد. اگرچه ممکن است همه بر سر حضورش در این استان هم رای نباشند اما مسئولیت خطیر و سنگین پیشبردمطالبات سیاسی و اقتصادی بر دوش او است به ویژه در شرایطی که اساس پذیرش مسئولیت شجاعت خاصی می طلبد چرا که زمانه، زمانه محقق شدن وعده ها و اهداف نیست و شرایط به شدت حداقلی است. با او به گفتگو نشستیم و دریافتیم اهل فرار از سوالات و مسئولیت نیست ضمن اینکه خوش بینی خاصی بر فضای فکری او حاکم است و هنوز مثل اغلب ما دلسرد و ناامید نشده است. بخش اول گفتگوی واکاوی با استاندارکردستان که به مباحث توسعه ای مربوط است را در ادامه می خوانیم.

واکاوی: از استان کردستان به عنوان یک استان فرهنگی نام برده می‌شود، این نشان می‌دهد که کردستان در این حوزه پیشتاز است، اما فرهنگ تنها یک بُعد از زندگی اجتماعی را به تصویر می‌کشد. برای توسعه لازم است تمامی حوزه‎ها خصوصا حوزه‌هایی که پتانسیل آنها وجود دارد مورد توجه قرار گیرد، اگر یک ارزیابی کلی از وضعیت توسعه در استان داشته باشید آن را چگونه می‌بینید؟

مرادنیا: اگر به یاد داشته باشید من در روز معارفه لفظ “محروم” را شایسته استان کردستان ندیدم. مشکلاتی قطعا وجود دارد که بخشی از آن ناشی از عملکرد همه ماست، هم مدیران، هم سرمایه‌گذاران استانی و هم مردم. دوازده روز پس از ورود به استان به عنوان استاندار موضوعات مختلفی را دنبال کردم که مهمترین آن بحث”آب” بود. استان ما دیگر نباید محروم از آبی باشد که خدادادی در استان جاری است و از هیچ کجا به عاریت نگرفته‌ایم. هیچ توجیهی وجود نداشت که کرمان به لحاظ بهره‌مندی از آب بعد از خوزستان دومین استان باشد اما کردستان در رده ۲۷م قرار بگیرد، چنین چیزی در تصور هم نمی‌گنجید، اما این نشان می‌دهد که آنها تلاش کرده و توانسته‌اند سهم بیشتری دریافت کنند. بر همین اساس ما وارد عمل شدیم و دولت را به این قناعت رساندیم که باید یک بازنگری در تخصیص آب به کردستان صورت بگیرد. ما روی هر حوزه‌ای دست میگذاشتیم شورای عالی آب می‌گفت وضعیت به‌هم می‌خورد، اما در نهایت تخصیص آب به ۹۶ هزار هکتار از زمین‌های کردستان مطرح شد که بخشی از آن در شرف وقوع است از جمله در سقز و از ناحیه سد چراغ‌ویس شش هزار هکتار و در سیازاغ هفت هزار هکتار، مابقی نیز به مرور انجام خواهد شد. این را باید اضافه کنم که قبلا ۱۰ درصد اراضی کردستان آبی بود و با این ۹۶ هزار هکتار به ۲۲ درصد خواهد رسید که رشد بیش از صد درصدی را نشان می‌دهد. وقتی از تخصیص سخن می‌گوییم این به یک سند تبدیل شده که البته تحقق آن به تلاش و پیگیری مدیران بستگی دارد.

موضوع توسعه تنها مربوط به آب نیست، در حوزه معادن ما نتوانستیم بهره‌بردار واقعی باشیم و صرفا به خام‌فروشی اکتفا شده، همچنین در بحث مرز بهره‌مندی مردم از مزایای مرزی اتفاق نیفتاده و همیشه یک تعداد خاص و انگشت‌شمار از آن بهره‌مند شده‌اند. بحث راه آهن، منطقه ویژه بانه و مریوان و فرودگاه سقز نیز همگی تلاش برای رساندن کردستان به شاخص‌های توسعه است که البته هیچوقت خود را قانع به این مسایل ندیده‌ایم و باید تلاش بیشتری صورت بگیرد.

واکاوی: در سال‌های اخیر مدام به بحث تولید پرداخته شده است، از طرفی همه می‌دانیم که بحث تولید با سرمایه‌گذاری در هم تنیدگی خاصی دارند! حتما چالش‎هایی هم در این دو حوزه وجود دارد! این چالش‎ها کدامند؟ و دلیل عدم سرمایه گذاری چیست؟

مرادنیا: سرمایه‌گذاری در دو حوزه دولت و بخش خصوصی مطرح است، آنکه بحث دولت است که منتفی شده چون دولت سالهاست دیگر سرمایه‌گذاری نمی‌کند. بخش خصوصی نیز دو عامل مطرح است اولی مسایل فرهنگی است. یک نگاه تحت عنوان “از کجا آورده” همیشه وجود داشته که واقعا آسیب‌زا بوده و تلاش کردیم این نگاه را کمرنگ و فرصت سرمایه‌گذاری افراد بومی را جلب کنیم. در بحث فرهنگ اشاره خواهم کرد که دنبال تغییر دیدگاه مردم کشور به کردستان بودیم این تغییر نگاه در حوزه سرمایه‌گذاری نیز مطرح است و همانگونه که زیبایی‌های کردستان را معرفی نکرده‌ایم امنیت کردستان را هم معرفی نکرده‌ایم و به همین خاطر افراد غیر بومی چندان مایل به سرمایه‌گذاری در کردستان نبودند و کنگره بین المللی و جشن نوروز در این راستا و عنوان اینکه کردستان و سایر استان ها فرق چندانی ندارند. مجموعه این عوامل باعث شده تولید در کردستان جا نیفتد از سوی دیگر مسایلی که در سطح ملی و بین المللی برای ایران اتفاق افتاده تولید را با شرایط سختی روبرو کرده است. البته ما نیز شاید فرصتهایی را از دست داده‌ایم. در سال ۹۶ که بحث تسهیلات به روستاییان بود یکی از شرایط ارزیابی فرمانداران را جذب تسهیلات عنوان کردیم و دستگاهها را به رقابت واداشتیم که بتوانند سهم بیشتری دریافت کنند. در عین حال در طول این سالها نقش یک مجری غضبناک و پایبند به قانون به سرمایه‌گذار نگاه شده و هیچوقت به دیده اغمماض به آنها ننگریسته‌ایم.

واکاوی: میزان تخصیص ارز برای تولید از ابتدای انقلاب تا الان در کردستان چقدر بوده؟

مرادنیا: جمع‌بندی‌هایی که شده حدود ۳۵۳ هزار دلار بوده.

واکاوی: این میزان برای یک واحد تولیدی متوسط نیز شاید کفایت نکند و بسیار ناچیز است، اینجا مشکل نوع نگاه از بالا به کردستان است یا کم‌کاری مدیران را نیز شامل می‌شود؟ 

مرادنیا: من اعتقاد دارم که این ربطی به مدیران سطح عالی کشور ندارد، بلکه احیانا خودمان ناتوان در جذب سرمایه‌گذار بوده‌ایم. ما در این مدت دو طرح را دنبال کرده‌ایم که اجرای آنها تثبیت و تضمین شده است؛ یکی بحث پتروشیمی دوم کردستان با ۵۷۰ میلیون یورو است و دیگری بحث فولاد کردستان است که برای آن یک میلیارد یورو مصوبه وجود دارد. پس باید ببینیم خودمان چقدر پیگیری و جدیت به خرج داده‌ایم تا طرح‌ها تثبیت و در نهایت اجرایی شود.

واکاوی: شما همیشه بر مبادلات مرزی با کردستان عراق تأکید داشته‌اید، اما بازارچه‌ها و متعاقبا معیشت مردم در شهرهای مرزی تحت تأثیر برخی اتفاقات قرار گرفتند، نظرتان در باره مسدود کردن مرزها چیست و بازارچه های مرزی را در چه وضعیتی می بینید؟

مرادنیا: ما یک مرز رسمی داریم به اسم باشماق و یک تعداد بازارچه از جمله مله‌خورد و سیرانبند و سیف و …. در حال حاضر در داخل ایران هیچ مشکلی برای بازگشایی سیف وجود ندارد و تمام لایه‌های مختلف در داخل کشور موافق بازگشایی هستند، اگر اینگونه نبود آماده‌سازی زیرساخت‌ها از سر گرفته نمی‌شد، اما حقیقتا دولت مرکزی عراق تا این لحظه نسبت به بازگشایی بازارچه‌های مرزی از جمله سیف مخالف بوده است. حتی در مورد مرز سیرانبند دوطرف یعنی ایران و اقلیم موافق تردد مسافر هستند اما دولت مرکزی عراق هنوز نپذیرفته است.

واکاوی: به عنوان سؤال آخر در این بخش، بفرمایید که آیا فرودگاه سقز امسال به بهره‌برداری می‌رسد؟

مرادنیا: انشالله این امر محقق خواهد شد. شرکت فرودگاه‌های کشور هرگونه محدودیت اعتباری را برداشته است، راه دسترسی سقز به جاده مریوان در حال انجام است، باند فرودگاه به زودی به اتمام می‌رسد و ساختمان نیز دارای پیشرفت مناسبی است. تمام عوامل دست به دست هم مصّریم فرودگاه تا پایان سال آماده بهره‎برداری شود. یک نکته مثبت که در فرودگاه سقز رخ داد تقویت توان پیمانکاران بومی بود و ما باید این موضوع را هرچه بیشتر تقویت کنیم که منبعد به عنوان یک پیمانکار ملی مطرح شوند.