ثمره معادن در کردستان چیست؟
سنندج- واکاوی- فعالیت معادن در بیشتر مناطق استان کردستان و شهرستان سقز با توجه به تاثیر آنها بر محیط زیست و آسیب به زیرساخت‌ها، همیشه مورد توجه رسانه‌ها و مردم بوده است. برای نمونه می‌توان به از بین رفتن جاده صاحب_گلتپه اشاره کرد که واکاوی چند ماه قبل گزارشی از آن منتشر کرد و علیرغم همه‌ی اینها وضعیت این جاده همچنان با کم‌توجهی مسئولان قرار گرفته است.
شاید کمتر کسی بداند که برای جبران بخشی از این آسیب‌ها، در قانون معادن راه‌هایی در نظر گرفته شده است و این به میزان توانایی و قدرت چانه‌زنی نمایندگان، مسئولان شهرستانی و استانی بستگی دارد که تا چه اندازه برای جبران این مهم تلاش کنند.
از جمله، “اختصاص یک درصد فروش معادنی که در اثر فعالیت آنها خساراتی به اهالی ساکن در منطقه وارد شده باشد” و همچنین ۱۵ درصد حقوقات دولتی است که در قانون معادن در نظر گرفته شده است. سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان اخیرا اعلام کرده که ۲۲۵ میلیارد تومان از محل یک درصد ارزش افزوده به شهرستان‌های قروه (۱۲۰ میلیارد تومان)، بيجار (٥٥ میلیارد تومان) و شهرستان‌های سقز، کامیاران، دیواندره و دهگلان ۵۰ میلیارد تومان اختصاص یافته است.
اینکه سهم دقیق سقز چقدر است و در کجا هزینه شده یا می‌شود سؤالی است که رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان سقز در پاسخ به آن گفت: این که سهم شهرستان سقز در کدام بخش‌ها و به چه میزانی هزینه خواهد شد هنوز به طور رسمی اعلام نشده است، اما به طور قطع ۱۵ میلیارد تومان برگشت حقوقات سهم سقز است که بیشتر آن در بخش سرشیو به جهت وجود معدن کانسار مینای اسپادانا در روستای مزره و حوزه حسن سالاران و بخش زیویه به جهت معادن سنگ آهن اسکارن صاحب واقع در اراضی روستای چی چی خوار و سنگ آهن علی آباد خواهد بود.
بر اساس قانون، علیرغم آنکه فعالیت معادن یک فعالیت در حوزه بخش خصوصی محسوب می‌شود، اما در عوض موضوعاتی به نام مالیات و ارزش افزوده، پرداخت حقوقات دولتی و نیز اختصاص یک درصد فروش برای کاهش خسارات در نظر گرفته شده است. مالیات و ارزش افزوده به اداره امور مالیاتی استان، حقوق دولتی به خزانه و یک درصد فروش نیز به خزانه معین استان (نزد خزانه‌داری کل کشور) واریز می‌شود.
پرداخت ۵۲۵ میلیارد تومان حقوقات دولتی از سوی معادن کردستان به خزانه
به گفته‌ی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان، حقوق دولتی تمام معادن استان در سال سال ۹۲ حدود چهار میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در تمام استان بود، اما در سال جاری و تا تاریخ ۲۰ آبان، ۵۲۵ میلیارد تومان از این ناحیه (حقوق دولتی) به خزانه دولت واریز شده است که بیشتر آن از ناحیه معدن طلا در قروه بوده و طبق تبصره ۶ ماده ۱۴ قانون معادن باید ۱۵ درصد این مبلغ به استان بازگردد و باز هم در مناطق معدنی هزینه زیرساخت‌ها شود، اما به گفته او، این مهم در هیچ دوره‌ای به صورت تمام و کمال اتفاق نیفتاده است. با این وجود رئیس سازمان صمت استان مدعی است که تا پایان سال ۹۹ به میزان این ۱۵ درصد، پروژه در استان تعریف شده، از جمله احداث ۶۵ کیلومتر جاده از محل ۱۵ درصد حقوقات دولتی با پیگیری‌های مسئولان این استان اتفاق افتاده است.
محمد دره‌وزمی در مورد یک درصدفروش سالیانه معادن استان اینطور گفت: از این محل ۲۲۵ میلیارد تومان برای پروژه‌های زیرساختی اختصاص یافته است که شامل معادن طلا، سنگ‌آهن و مرمر می‌شود.
محمد دره‌وزمی همچنین اشاره کرد: در راستای اجرای بند ۵ ماده ۴۳ قانون برنامه ششم توسعه‌ی کشور و پیرو مصوبات جلسات نهم و دهم شورای معادن استان در تاريخ ٩٩/١٠/٢٥و ٤٠٠/٦/٨ و تشكيل جلسات متعدد كارشناسی تلاش شد تا با جلب همراهی و مشاركت معادن مهم استان در راستای اجرای قانون توسعه زيرساخت‌های منطقه و افزایش رضایت‌مندی مردم، يک درصد فروش ساليانه معادن طلا ،سنگ‌آهن و مرمر برای اجرای پروژه‌های زیرساختی از جمله راه، آب و فاضلاب، اجرای طرح هادی روستایی و كمک به رفع مشكلات آموزشی، ورزشی بهداشتی، فرهنگی و كمک به شهرداريی‌ها شهرستان‌های محل معادن هزینە شود.
وی سهم شهرستان‌ها را از این میزان اعتبار به نسبت ميزان و ارزش معادن در شهرستان‌ها بدین شرح اعلام کرد: قروه ۱۲۰ میلیارد تومان، بيجار ٥٥ میلیارد تومان و شهرستان‌های سقز، کامیاران، دیواندره و دهگلان ۵۰ میلیارد تومان که عمده این ۵۰ میلیارد تومان (۵۰ تا ۶۰ درصد) سهم شهرستان سقز است.
سهم بالای قروه در یک درصد سالانه فروش معادن
در این بین شهرستان قروه که بیشترین سهم را به دلیل وجود معادن بیشتر به خود اختصاص داده است، پروژه‌های مختلفی برای آن تعریف شده است، از جمله: تعریض و اصلاح جاده سه راه زنگ آباد به بهارلو و بهارلو به گل تپه به طول ٢٦ کیلومتر با مشخصات راه اصلی و نیز احداث جاده‌ی نی‌بند به باغلوجه به طول ۵ و نیم کیلومتر با اعتباری بالغ بر ٨٠ میلیارد تومان و اصلاح شبكه آب و فاضلاب و اجرای طرح هادی تعداد ٢٠ روستا از روستاهای اطراف معدن طلای زركوه و معدن سنگ اهن گلالی صبانور با اعتبار ٢٠ ميليارد تومان با مشاركت بنياد مسكن به همان ميزان و احداث جاده قصلان -سريش آباد به طول ٢ كيلومتر و اعتبار ٣ ميليارد تومان، كمک ٦ ميلياردی به شهرداری‌ها وكمک‌های ورزشی، آموزشی و فرهنگی.
پیگیری‌های واکاوی تا زمانی که مشخص شود میزان دقیق سهم سقز چقدر بوده و چه پروژه‌هایی برای آن تعریف شده است ادامه خواهد داشت.
سنندج- واکاوی- کیوان جلالی
