کارزار دو عنصر آب و طلا در سقز

معدن طلای قلقله شهرستان سقز در حوزه آبریز سد چراغ ویس قرار دارد که می تواند موجبات آلودگی آب سد را که برای مصرف خانگی شهرستان سقز در حال ساخت است فراهم آورد.

بیشتر از ۱۰درصد ذخیره طلای کشور در استان کردستان قرار دارد و معدن طلای قلقله، یکی از این ذخایر ارزشمند ملی است. با توجه به وضع اقتصادی ملتهب کشور ، تکیه بر صادرات و فراوری فلزات گرانبها مثل طلا می تواند راه حلی برای برون رفت از فشارهای اقتصادی باشد.

از طرفی تولید طلا توام با آلودگی‌هایی صورت می گیرد.  سنگ معدن این عنصر، علاوه بر طلا گاهی با سیانید سدیم   یا جیوه   هم همراه‌است. سیانید ماده‌ای به شدت زهرآگین است که اندکی از آن می‌تواند به آسانی هر جانوری را از پای درآورد. در فرآوری طلا چه در کشورهای پیشرفته و چه در کشورهای درحال توسعه،   بخشی از سیانید همراه با طلا، به بیرون نشت کرده و از راه رودخانه‌ها باعث آلودگی و مرگ آبزیان می شود.

زیست شناسان   این رویدادها را فاجعه‌های گسترده زیست‌محیطی دانسته‌اند .  هنگامی که از جیوه   برای تولید طلا استفاده می‌شود، مقادیر بسیار اندک ترکیبات جیوه هم می‌تواند وارد آب و موجب آلودگی گستردهٔ آن شود. جیوه بدین وسیله و از راه خوراکی‌های کشت شده با استفاده از آب آلوده به صورت متیل جیوه  وارد چرخه خوراک انسان  می‌شود. مسمومیت جیوه باعث از کار افتادگی یا پایین آمدن کارایی بدون درمان مغز انسان می‌شود .

سی تُن سنگ معدن، زباله می‌شود تایک حلقهٔ انگشتر بدست آید.  زباله‌های سنگ معدن طلا منبع بسیاری از عنصرهای سنگین مانند کادمیم، سرب، روی، مس، آرسینیک، سلنیم و جیوه‌ است. اگر این عنصرها غلظت بیش از یک  ppm  در آب داشته باشند، آن آب برای خوراک انسان مناسب نخواهد بود. زباله‌های سنگ معدن طلا را به عنوان زباله‌های بلندمدت خطرناک در کنار ضایعات هسته ای   در نظر می‌گیرند.

معدن طلای قلقله، موتور اقتصادی کردستان را شتاب می بخشد

مهدی مرادی، معاون امور معادن و اکتشافات سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان اظهار کرد: معدن طلای قلقله در فاصله ۲۲ کیلومتری از سد چراغ ویس قرار دارد و در دی ماه سال گذشته از سوی وزیر کار با سرمایه گذاری ۶۵ میلیارد تومانی کلنگ زنی شده است.

وی افزود: در بسیاری از کشورهای جهان در کنار منابع آبی معادن طلا بدون هیچ خطری برای محیط زیست در حال فعالیت هستند و این در حالی است که شرکت مدیریت آب منطقه ای استان کردستان با فعالیت این معدن مخالف است.

مرادی با اشاره به موافقت سازمان محیط زیست استان کردستان برای فعالیت معدن تصریح کرد: سازمان محیط زیست منوط به رعایت قوانین محیط زیستی، کار گروه ارزیابی استان و کمیته ماده ۲ بهره برداری از این معدن را بلامانع اعلام کرده است.

وی در خصوص ارزش و اهمیت این معدن در ایجاد اشتغال پایدار عنوان کرد: در معدن طلای قلقله حدود ۱۰۰تن طلا وجود دارد که می تواند بیش از ۱۰۰ سال فعالیت داشته باشد و به واسطه آن تعداد زیادی شغل پایدار ایجاد شود.

معاون امور معادن و اکتشافات سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان ادامه داد: ارزش و سود دهی این معدن به حدی است که می تواند سرمایه زیادی را به استان کردستان و شهرستان سقز وارد کند و انتظار می رود، در این راستا سایر ارگان ها از ما برای پیشبرد کارهای معدن حمایت کنند.

وی یادآور شد: تنها مشکل ما با شرکت آب منطقه ای است که نگرانی هایی در زمینه آلوده شدن آب سد چراغ ویس دارد که این نگرانی ها فقط در حد نگرانی است و در کل معدن برای سد هیچ ضرری ندارد.

رعایت نکات زیست محیطی، خطرات معدن طلا برای سد چراغ ویس را کاهش می دهد

ناصح قادری، معاون مرکز تحقیقات آموزش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان با اشاره به اینکه مقدار ماده موجود در حجمی مشخص از آب، تعیین کننده میزان خطرناکی آن است، اظهار کرد: ابتدا باید کارهای پیشگیرانه در معدن برای جلوگیری از آلودگی آب سد انجام شود و سپس میزان مواد خطرآفرین مثل آرسنیک و جیوه در منابع آبی که به مخزن سد می رسند بررسی شود.

وی افزود: اگر مقدار مواد خطرناک در حجمی معین از آب در رنج استاندارد باشد، خطری کیفیت آب را تهدید نمی کند.

معاون مرکز تحقیقات آموزش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، با تاکید بر لزوم پایش مستمر اثرات این معدن بر منابع آبی تصریح کرد: امکان دارد در چند سال آینده بر اثر فرسایش و یا سایر عوامل زیست محیطی مواد خطرناک به آب های جاری و یا زیرزمینی اطراف معدن نفوذ کند.

وی در خصوص تاثیرگذاری روش های استخراج و فرآوری طلا در احتمال نشت مواد خطرناک به منابع آبی اطراف سد عنوان کرد: عمق معدن، روش های فرآوری طلا، مکان فرآوری طلا و سایر پارامترها می توانند تاثیر بسزایی در بحث تبعات زیست محیطی این معدن بر روی آب سد چراغ ویس و آبهای زیر زمینی داشته باشد.

قادری ادامه داد: توسعه در هر مکانی از جهان بدون تاثیرات منفی بر روی میحط زیست ممکن نیست، اما، می توان خطرات اکولوژیکی این دسته از معادن را با به کارگیری روش های جدید تا حد بسیار زیادی کاهش داد.

موافقت و یا رد کارکرد نهایی معدن قلقله به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است

اقبال حمیدی، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان کردستان با اشاره به تشکیل جلسات ارزیابی زیست محیطی در مورد معدن طلا قلقله اظهار کرد: آذر ماه سال گذشته اولین جلسه در این مورد با حضور نمایندگانی از حفاظت محیط زیست استان کردستان، آب منطقه ای استان، جهاد کشاورزی، تشکل های مردمی و نماینده شرکت سرمایه گذار در معدن برگزار شد.

وی افزود: به طور کلی این معدن عوارضی برای محیط زیست خواهد داشت و ما در جلسات مربوطه، این موارد را به سازمان حفاظت از محیط زیست کشور منعکس کرده ایم و موافقت و یا رد کارکرد نهایی این معدن به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط زیست استان کردستان، در خصوص نتایج جلسه کمیته فنی ارزیابی معدن طلای قلقله تصریح کرد: در اوایل سال ۹۷ جلسه ای با حضور ادارات ذیربط و تشکل های مردمی با نماینده شرکت سرمایه گذار برگزار شد که در آن راهکارهای پیشنهادی شرکت سرمایه گذار پذیرفته نشد.

وی با بیان اینکه پیشنهاد شده است روش فرآوری طلا در معدن تغییر یابد، عنوان کرد: به شرکت سرمایه گذار توصیه شده است از روش «تانگ لیچینگ» استفاده کند تا خطر کمتری منابع آبی شهرستان سقز که در تراز بالاتری قرار دارد تهدید کند.

حمیدی ادامه داد: روش استفاده شده در معدن طلای قروه به علت پایین بودن تراز آبهای زیرزمینی هیتریچ است که شرایط حساس و نزدیک بودن به منابع آبی شهرستان سقز می طلبد از روش امن تری برای فرآوری و استخراج طلا استفاده شود.

هر روشی که شرکت سرمایه گذار برای استخراج و فرآوری استفاده کند بعدها می تواند با توجه به ارزیابی محیط زیستی معدن طلا مورد انتقاد و حتی شکایت قرار گیرد چون در اجرای چنین پروژه هایی ارزیابی ها خود به عنوان سند قابل اتکا هستند.

شرکت سرمایه گذار تا اکنون اصلاحیه طرح پیشنهادی خود را ارائه نداده است اما سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی حفاظت از محیط زیست و آب ها(ماده ۴۶) وظیفه دارد که جدای از هرگونه جهت گیری امن ترین روش را برای استخراج و فراوری طلا در معدن قلقله انتخاب کند.

از روش های مطمئن برای استخراج و فرآوری طلا استفاده می شود

حسین فیروزی، معاون امور اقتصادی و توسعه منابع استان کردستان نیز در این رابطه اظهار کرد: به صورت مفصل چندین جلسه در این رابطه با مشاوران محیط زیستی و مدیران استانی و کشوری داشته ایم و روشهایی پیشنهاد شده است که هیچ نشتی مواد خطرناک در آن امکان پذیر نیست.

وی افزود: در رابطه با مکان یابی کارخانه فرآوری طلای قلقله در چند نقطه استان جانمایی شده است که سازمان حفاظت محیط زیست کشور مکان مناسب را به زودی اعلام خواهد کرد.

پایش های زیست محیطی تا پایان فعالیت معدن طلا باید به صورت مستمر انجام پذیرد

معاون امور اقتصادی و توسعه منابع استان کردستان در خصوص پایش مستمر اثرات این معدن بر محیط اطرف تصریح کرد: برای فرآوری طلا در این معدن از روش بسته استفاده خواهد شد که خطری برای محیط زیست و جانداران ندارد اما اهمیت این کار مجاب می کند تا پایان فعالیت معدن پایش های زیست محیطی به صورت مستمر انجام پذیرد.

فرزام بیدارپور، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان، در رابطه با احتمال خطرآفرین بودن آلودگی آب سد چراغ ویس عنوان کرد: مواد خطرناکی در این معدن استفاده می شود که می تواند کیفیت آب را تحت تاثیر قرار بدهد.

وی ادامه داد: در رابطه با احتمال آلودگی آب سد تحقیقاتی در حال پیگیری است که بسته به حجم عملیات و اثرات زیست محیطی می تواند اثرات آن متغیر باشد.

مسئولان آب منطقه ای استان کردستان هم، هرچند حاضر به مصاحبه در این باره نشدند اما با اجرای این طرح به شکلی که شرکت سرمایه گذار پیشنهاد کرده است موافق نیستند و معتقدند فعالیت معدن طلای قلقله می تواند خطراتی را در بحث فرآوری طلا، برای کیفیت آب سد چراغ ویس که نیاز خانگی شهرستان سقز را برطرف می کند، به وجود آورد.

اگر نگاهی به اطرافمان بیاندازیم فجایع زیست محیطی بسیاری را خواهیم دید که نمونه بارز آن ها دریاچه ارومیه و تالاب هورالعظیم است. زمان آن رسیده است که مسئولان به دور از تعصبات و فقط برای نسل آینده فعالیت های خود را ادامه بدهند، نسلی که همه کارهای ما را به زیر ذره‌بین نقد خواهد برد و حتما مسئولان امروزه را برای پروژه هایی نظیر سد گتوند ملامت خواهند کرد.

محیط زیست استان کردستان در چند سال اخیر شاهد نامهربانی های فراوانی بوده که از ظرفیت اکوسیستمی آن خارج بوده است. شاید معدن طلای قلقله و سد چراغ ویس از طرح های بسیار مهم در استان کردستان باشند اما آیا پیش از اجرای طرح، مسئولان متولی این سوال را از خودشان پرسیده اند که توسعه اقتصادی به چه قیمت عاقلانه است، به طوری که آیندگان از کار و پروژه ما به نیکی یاد کنند.

در پایان این را یادآوری می کنم؛ مردم کردستان، طی سال های متمادی با تلخی های جنگ و فقر دست و پنجه نرم کرده اند اما آیا می توانند ۱۰سال را با تهدیدات جدی زیست محیطی سپری کنند؟

منبع: ایسنا