رضا گیلاسی و چهل سال شوق نوآوری
صنعت و به طور کلی فناوری در منطقه سقز چندان مورد توجه قرار نگرفته است، اما هر ازگاهی ستاره ای در این تاریکی می‌درخشد و روشنایی بخش می‌شود. آقای رضا گلاسی کسی است که چهل سال است در راه ماشین و مکانیک تجربه‌اندوزی می‌کند و ثمره این تجارب چند ماشین ناب و ویژه است که در یک مورد آن که یک هامر است نماد قدرت آمریکا را به چالش کشیده است. او حالا چند آرزو دارد، اول اینکه تجارب خود را در اختیار جوانان بگذارد و با تأسیس یک کارگاه این آرزو را عملی کرده است. آرزوی دوم او ساخت یک کارخانه خودروسازی با مارک کردستان است، آرزویی که اگرچه سخت اما خودش می‌گوید دست یافتنی است به شرطی که…
به پاس ارج نهادن به تلاش چند دهه‌ای کاک رضا گیلاسی، ساعاتی را در حضور او بودیم تا هم ما کارهای او را ببینیم و هم او از رؤیاهایش برای ما بگوید. این تجربه ناب را با شما شریک می‌شویم. برای دیدن کامل این ویدیو و خواندن گزارش به یوتیوب و سایت واکاوی سر بزنید.
رضا گیلاسی آنگونه که خود تعریف می‌کند متولد سال ۱۳۳۰ در شهر سقز و از خانواده‌ای پرجمعیت است. او و برادرانش برای تأمین هزینه تحصیل در کودکی مجبور به کار می‌شوند و برای همین نزد دایی‌شان به حرفه مکانیکی مشغول و از آنجا به ماشین علاقه‌مند می‌شود و این علاقه رفته رفته بیشتر و تا دوران سربازی ادامه پیدا می‌کند و در آتجا با انواع ماشین و خودروی نظامی آشنا می‌شود.
گیلاسی پس از سربازی دست به خرید خودروهای خاص می‌زند و آنها را از نو بازسازی می‌کند که شرح آن از زبان خودش بیشتر جالب توجه است. این سازنده هامرکه تجربه کار مکانیکی داشت می‌گوید: باید علم این کار را هم پیدا می‌کردم. به همین دلیل سراغ مجلات مختلف در حوزه ماشین رفتم و هرجا اثری از مجلات ماشین بود پیدا می‌کردم و حتی با کارخانجات خودروسازی در خارج از ایران هم ارتباط برقرار و جزو مشترکان مجلات آنها شدم و جالب است که آنها هم بدون هیچگونه تنگ‌نظری و با سعه صدر و توجه زیاد هرآنچه که لازم بود و در اختیار داشتند در اختیار من قرار می‌دادند و این موضوع خیلی برایم امیدبخش بود.
ماشین‌هایی که آقای گیلاسی بازسازی کرده از دو جنبه “تاریخی بودن ماشین” و “نوآوری” در آن، حایز اهمیت هستند و خود خوشحال است که توانسته است از کردستان، نماد قدرت آمریکا را با این نوسازی و نوآوری به چالش بکشد و این را در “ماشین هامر”ی که طی ۱۸ ماه درست کرده است به بهترین نحو انجام داده است. این ماشین در حال حاضر در باغ کتاب تهران به نمایش گذاشته شده است و کاک رضا بسیار عاشق آن است و معتقد است که بالادست آن هنوز هم وجود ندارد.
جدا از کارهای خارق‌العاده‌ای که آقای گیلاسی انجام داده، حالا دو آرزوی مهم هم دارد و تلاش می‌کند آنها را محقق کند؛ او می‌گوید: تجربیاتم را با تعدادی از جوانان و دانشجویان به اشتراک گذاشتم تا قدمی در راه بالا بردن نام کردستان برداشته باشیم و کردستانی که از لحاظ فرهنگ و هنر و ادب چیزی کم ندارد را در حوزه فنی هم زبانزد کنیم. آرزوی دومم این است که یک کارخانه خودروسازی با مارک کردستان پایه‌گذاری کنیم که اگرچه سخت است اما دور از دسترس نیست و همت می‌خواهد که ما داریم و کمک و تسهیل‌گری که باید باشد و البته به دلیل وجود موانع متعدد راه زیادی در پیش داریم. آنچه که اکنون شبها به آن فکر می‌کنم این است که ای کاش می‌توانستم ماشینی درست کنم که تمام همشهریانم می‌توانستند از آن استفاده کنند، یعنی همان کاری که هنری فورد در آمریکا انجام داد. اما از آنجا که بازار ماشین‌های معمولی توسط خودروسازهای دولتی اشباع شده تصمیم گرفتیم ماشین‌های خاص برای افراد خاص تولید کنیم و این ماشین می‌تواند ماشین‌های آفرود برای علاقه‌مندان به این ورزش هیجانی باشد، برای همین فعلا این کارگاه کوچک را راه‌اندازی کرده‌ایم و این قدمی برای آن رؤیای بزرگ یعنی کارخانه ماشین سازی با مارک کردستان است.
به گفته کاک رضا مسأله مهم در این میان توانایی مالی است، حتی در مسأله آفرود و ماشین‌هایی که او برای این حوزه درست کرده است. او می‌گوید: یک زمانی تیم آفرود سقز جزو برترین‌ها در ایران بود، به مرور تیم‌های رقیب چون توان مالی داشتند توانستند جلو بیفتند و ما ماندیم که چه کنیم؟ برای همین به حوزه خدمات اجتماعی وارد شدیم و در حال حاضر تیم آفرود سقز در بسیاری از صحنه‌ها که نیاز به کمک و امدادرسانی باشد حضور پیدا می‌کند. این قضیه اگرچه ممکن است صدماتی به محیط زیست بزند اما تمام تلاش تیم در حفظ جان انسان‌ها و بعد حفظ محیط زیست است و تا حد امکان اجازه تعرض به محیط زیست را از سوی اعضای تیم نداده‌ایم.
کاک رضا این گپ و گفت را با یادآوری خاطراتی از کارها و نیز رانندگی با آن جیپ “میوت”اش به پایان رساند و برای ما مسجل شد که کار و صنعت و نوآوری در کردستان سقز چقدر اهمیت دارد. به امید اینکه جوانان بیشتری در این راه قدم بردارند به شرطی که هم آنها خسته نشوند و هم موانعی که بر سر راه است رفع شوند.
کوردی
ڕەزا گێڵاسی و چل ساڵ شەوقی داهێنان
سەنعەت و تەکنەلۆژی بە گشتی لە ناوچەی سەقز ئاوڕێکی وای لێ نەدراوەتەوە لەوەش خراپتر لێکۆڵینەوەیەکی واشی لەسەر نەکراوە بەڵام جاروبارە ئەستێرەیەک لەم تاریکانەی پیشەسازییە وەک بەهرەمەندێکی لێهاتوو درەوشاوەتەوە. کاک ڕەزا گێڵاسی وەک مرۆڤێک وا چل ساڵە خولیای زانست و پیشەی میکانیکە. قۆڵی لێ هەڵماڵیوە و دەستی داوەتە چەند کار و داهێنانێک. بەرهەمی ئەو ئەزموونانەش چەند ئۆتۆمبێلێکی تایبەتە وەک “هامێر” کە بە وتەی خۆی لەوا هێمای دەسەڵاتی ئەمریکای بە چالش کێشاوە.
ئێستا چەند ئاواتێکی هەیە، یەکەمیان ئەوەیە کە ئەزموونەکانی خۆی لەگەڵ گەنجاندا باس بکات، ئەویش بە دامەزراندنی وۆرکشۆپێک ئەم ئاواتەی بەدیهێناوە. ئاواتی دووەمی دروستکردنی کارگەیەکی ئۆتۆمبێلە بە مارکەی کوردستانی، ئاواتەیەک کە ئەگەرچی قورسە، بەڵام بە وتەی خۆی بەدی دەهێنرێت، بەمەرجێک…
بۆ ڕێزگرتن لە هەوڵی دەیان ساڵەی کاک ڕەزا گیلاسی، چەند کاتژمێرێک لە ئامادەبوونیدا بووین بۆ ئەوەی هەم بەرهەمەکانی ببینین و هەم خەونەکانی بۆمان باس بکات. ئەم ئەزموونە پاکە لەگەڵ ئێوەدا بەشی دەکەین. بۆ بینینی تەواوی ڤیدیۆکە و خوێندنەوەی ڕاپۆرتەکە سەردانی یوتیوب و سایتی وەکاوی بکەن.
ڕەزا گیلاسی، وەک خۆی وەسفی خۆی دەکات، ساڵی ١٣٣٠ لە شاری سەقز لەدایک بووە. ئەو و براکانی ناچار بوون کار بکەن بۆ ئەوەی پارەی خوێندنیان لە منداڵیدا دابین بکەن و هەر لەبەر ئەم هۆکارەش لەگەڵ خاڵۆی کاری میکانیکی کردووە و لەوێشەوە حەزی لە ئۆتۆمبێل بووە و ئەم حەزە وردە وردە زیاتر بووە تا ئەو کاتەی دەچێتە سەربازی و لەوێ لە گەڵ هەموو جۆرە ئۆتۆمبێلێکی نیزامی ئاشنا دەبێت.
ڕەزا گیلاسی دوای خزمەتە سەربازییەکەی ئۆتۆمبێلی تایبەت دەکڕێت و دەیانگەڕێنێتەوە، وەسفی ئەو کارانەلە زمانی خۆیەوە زیاتر سەرنجڕاکێشە. ئەو کە ئەزموونی لە کاری میکانیکیدا هەبووە، دەڵێت: ناچار بووم ڕێگای زانستیی ئەم کارە بدۆزمەوە. هەر لەبەر ئەم هۆکارە گۆڤارە جیاوازەکانی بواری ئۆتۆمبێلم دۆزییەوە و تەنانەت پەیوەندیم لەگەڵ کارگەکانی ئۆتۆمبێل لە دەرەوەی ئێران دروست کرد و بووم بە یەکێک لە بەشداربووانی گۆڤارەکانیان و بۆم سەرنجڕاکێش بوو کە ئەوانیش بێ هیچ بیرێکی تەسک هەموو شتێکیان بۆ دابین کردم و ئەم بابەتە زۆر هیوابەخش بوو بۆ من.
ئەو ئۆتۆمبێلانەی کاک ڕەزا نۆژەنیانی کردۆتەوە بە دوو هۆکاری “مێژوویی ئۆتۆمبێلەکان” و “داهێنان” لە ئەوانا گرنگن و دڵخۆشە کە توانیویەتی بەم نۆژەنکردنەوە و داهێنانە تەحەدای ڕەمزی دەسەڵاتی ئەمریکا لە کوردستانەوە بکات و… ئەمە لە “ئۆتۆمبێلی هامەر” کە لە ماوەی ١٨ مانگدا دروستی کردووە خۆی نیشان داوە. ئەم ئۆتۆمبێلە لە ئێستادا لە باخچەی کتێبەکانی تاران نمایشکراوە و کاک ڕەزاش زۆر حەزی لێیە و پێی وایە کە هێشتا نموونەی ئەو کارە نەهاتووە.
جگە لەو کارە نائاساییەی کە کاک گیلاسی کردوویەتی، ئێستا دوو خەونی گرنگی هەیە و هەوڵی بەدیهێنانی دەدات؛ ئه و ده ڵێت: ئەزموونه کانم له گه ڵ ژماره یه ک گه نج و قوتابی به شدار کرد بۆ ئه وه ی بتوانین هه نگاوێک به ڕه و به ڕزکردنه وه ی ناوی کوردستان بنێین. ئاواتی دووەمم دروستکردنی کارخانەیێکی ئۆتۆمبێل‌سازییە بە ماڕکی کوردستانەوە ، کە ئەگەرچی سەختە و پێویستی بەو هەوڵ و ماندووبوونە، بەڵام پێیوایە لەدەستی دەرناچێت. ئەو دەڵێت ئەوەی ئێستا شەوانە بیری لێدەکەمەوە ئەوەیە کە خۆزگە دەمتوانی ئۆتۆمبێلێک دروست بکەم کە هەموو هاوشارییەکانم بتوانن بەکاری بهێنن، وەک ئەوەی هێنری فۆرد لە ئەمریکا کردوویەتی. بەڵام چونکا بازاڕی ئۆتۆمبێلی ئاسایی لەلایەن بەرهەمهێنەرانی ئۆتۆمبێلی حکومییەوە پڕ بووە، بڕیارماندا ئۆتۆمبێلی تایبەت بۆ کەسانی تایبەت بەرهەمبهێنین، و ئەم ئۆتۆمبێلە دەتوانێت ئۆتۆمبێلێکی ئۆفڕۆد بێت بۆ ئەوانەی ئارەزووی ئەم وەرزشە سەرنجڕاکێشەیان هەیە.
بە گوتەی کاک ڕەزا، گرنگترین بابەت توانای ماڵییە، بەتایبەت بۆ ئۆتۆمبێلی ئۆفڕۆد و ئەو ئامێرانەی کە بۆ ئەم بوارە دروستی کردووە و دەڵێت: سەردەمێک تیپی ئۆفڕۆدی سەقز لە باشترینەکانی ئێران بوو، بە تێپەڕبوونی کات ڕکابەرەکان لە شارە گەورەکانەوە توانیان پێشبکەون، چونکە توانای داراییان هەبوو، ئێمەش مابووینەوە کە چی بکەین؟ هەر بۆیە چووینە بواری خزمەتگوزاری کۆمەڵایەتی، ئێستاش تیمی ئۆفڕۆدی سەقز لە زۆر جێگادا کە پێویست بە یارمەتی بێ ئامادەن. هەرچەندە ئەم حاڵەتە ڕەنگە زیان بە ژینگە بگەیەنێت، بەڵام هەوڵەکانی تیمەکە بۆ ڕزگارکردنی ژیانی مرۆڤەکانە و دواتر پاراستنی ژینگە و تا دەتوانین ڕێگەمان نەداوە ئەندامانی تیمەکە هێرش بکەنە سەر ژینگە.
کاک ڕەزا بە وەبیرهێنانەوەی یادەوەرییەکانی کارەکەی و لێخوڕینی جیپەکەی “مەیوت” کۆتایی بەم وتووێژە هێنا. ئێمەش بۆمان ڕوون بووەوە کە کار و پیشەسازی و داهێنان لە سەقز و کوردستان چەندە گرنگە، بەو هیوایەی گەنجانی ئەم شارە زیاتر لەم ڕێگەدا هەنگاو بنێن.
