راز محرومیت سقز از بازار گردشگری
در روزهایی که به واسطه نوروز بسیاری از شهرهای اطراف مملو از مسافر هستند جای سقز مثل همیشه خالی است و این شهر همچنان سهم پایینی از جذب گردشگر دارد.
راز سر به مُهر؟
در حالیکه مسئولان استانی از تکمیل ظرفیت مراکز اقامتی در شهرهای بانه، سنندج و مریوان خبر میدهند، در سقز بازاریان، هتلداران و کسانیکه سر و کارشان با مسافر است از کمبود مسافر و کسادی گردشگری در سقز در این ایام خاص نگرانند. مدیر یکی از هتلهای سقز با اشاره به کمبود مسافر میگوید: “در بهترین حالت در یک شب تنها ۱۵ مسافر در هتل تحت مدیریت او اقامت داشتهاند”.
این وضعیت که مراکز اقامتی خالی، مراکز گردشگری ناشناخته و ناپیدا، زیرساختها در کمترین حد و به تبع بازار هم در سکوت است اگرچه به یک راز سر به مُهر میماند و کسی هم عهدهدار آن نیست اما موارد ذیل را میتوان در این وضعیت دخیل دید؛
کمبود زیرساخت
نحوه دسترسی به سقز که جادههای نامناسب و نبود امکانات رفاهی و بین راهی معرف این وضعیت هستند مهمترین موضوع در زیرساخت به شمار میرود، اگرچه امید میرفت فرودگاه سقز تاحدی این نقایص را پوشش دهد اما با ظرفیت پایین یک پرواز در هفته جبرانی صورت نگرفت. ضعف در سایر زیرساختها ازجمله پارکینگ، هتلِ درخور و حتی سرویسهای بهداشتی که رفاه، بهداشت و امنیت گردشگران را تأمین کند و در جذب و ماندگاری مسافر مؤثر باشند در سقز به خوبی احساس میشود.
عدم تبلیغات و معرفی سقز
یک فعال حوزه گردشگری میگوید: “در مبحث تبلیغات و شناساندن سقز تک تک شهروندان و مدیران و بخصوص کسانیکه به هر نحوی با گردشگران در ارتباط هستند باید نقش خود را ایفا کنند. بعنوان مثال هتلها و مسافرخانهها باید با سایتهای مختلف جهت معرفی مکان اقامتی خود در ارتباط و تعامل باشند. یا مدیران در شناساندن اماکن گردشگری فعال باشند، این فعالیت تنها به ارائه یک بروشور در ورودی سقز به مسافر خلاصه نمیشود، آنها میتوانند با لیدرهایی که از شهرهای مختلف تورهای گردشگری راه میاندازد ارتباط بگیرند و سقز را در لیست تورها بگنجانند. یا در این ایام تعطیلات با کمترین امکانات مثلا چند تاکسیون یا مینیبوس گردشگری هر روزه برنامه گردشگری و بازدید از چند نقطه تاریخی و زیبای شهر را در دستور کار قرار دهند و با چند حرکت ساده خاطرات خوبی را برای مسافر رقم بزنند، ولی میبینیم که کمترین فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته است”.
عدم استفاده از ظرفیتها و جای خالی نوآوری
ظرفیتهای موجود دیگر مثل زیرساختها نیستند که مشمول هزینه و زمان زیاد شوند. گاهی این ظرفیتها موجود هستند ولی عدم نوآوری باعث میشود به درستی از آنها استفاده نشود. فعال گردشگری در این زمینه میگوید: “رودخانه سقز یکی از این ظرفیتهاست ولی عدم نوآوری و یا کُپی کاریهای ناشیانه تنها به هزینهکردهای اضافی منجر شده است. پُل معلق شیشهای در روستای نگل و یا آبیدر سنندج روزانه چندصد نفر را به خود جذب میکند، اما پُل معلق بر روی رودخانه سقز تنها هزینه میلیاردی برای مدیریت شهری داشته است. یا سد چراغویس که یک زیرساخت اساسی در سقز محسوب میشود ولی به دلیل عدم نوآوری و استفاده مطلوب از آن تاکنون نتوانسته در جذب گردشگر تأثیرگذار باشد. بازار هم چنین وضعیتی دارد و در طول این سالها به دلیل عدم جذابیت و نوآوری نتوانسته خود را به گردشگران بشناساند”.
عدم برندسازی
در سالهای گذشته بانه با مراکز و پاساژهای متعدد تجاری و تأمین لوازم خانگی، مریوان هم تا حدودی با همین عنوان و ارائه برخی کالاهای مصرفی دیگر در کنار ظرفیتی به نام زرێبار توانستند در برندسازی موفق عمل کنند. در سقز اگرچه مدتی بر روی پارچه مانور داده شد اما از آنجا که تکههای پازل برندسازی (آموزش، تبلیغ، بازاریابی و…) کنار هم به درستی چیده نشدهاند تاکنون موفقیت چندانی حاصل نشده است.
نحوه تعامل
تعامل تمامی کسانیکه به نحوی با گردشگران در ارتباط هستند در جذب آنها و تشویق و ترغیبشان برای بازگشت در برنامههای بعدی و متعاقبا تبلیغ این افراد برای سقز در هنگام بازگشت در جذب گردشگر مؤثر است. یک فعال حوزه گردشگری میگوید: زمانیکه بازاریان سقز استراحت را بر حضور در مغازه ترجیح میدهند و گردشگر در ساعات ۱۰ صبح و یا چهار بعد از ظهر با مغازههای بسته مواجه میشود معلوم است که رغبتی برای حضور دوباره نخواهد داشت. اتاق اصناف نیز به عنوان پلی میان بازار و دولت خود به ورطهی کارمندی افتاده است.
با این حال اگرچه چالشها در حوزه گردشگری کم نیستند اما در زمانیکه امید چندانی به سرمایهگذاریهای کلان اقتصادی نیست گردشگری میتواند بعنوان جایگزینی مناسب در جبران آسیبهای اقتصادی عمل کند، منتهی لازمه آن تغییر نگاه، نوآوری و تعامل است.
