نگاهی دیگر به عملکرد نمایندگان استان کردستان در مجلس یازدهم

کردستان- واکاوی- تقریبا یک سوم از عمر مجلس یازدهم گذشته و می‌توان قضاوتی دقیق‌تر از عملکرد این مجلس به طور عام و نمایندگان استان کردستان به طور خاص داشت. پایگاه خبری واکاوی در مهرماه گذشته و با توجه به آغاز به کار مجلس یازدهم گزارشی از عملکرد صد روزه نمایندگان استان کردستان منتشر کرد و اکنون دومین گزارش از این دست را منتشر می‌کند.

بر اساس قانون، وظیفه نمایندگان “قانون‌گذاری” و “نظارت بر حُسن اجرای قانون” است که اولی از طریق کمیسیون‌ها و دومی با ابزارهایی از جمله تذکر، سؤال، استیضاح، تحقیق و تفحص، رأی اعتماد و… محقق می‌شود. سامانه شفافیت سایت مجلس به آدرس www.parliran.ir نیز بر اساس همین دو فاکتور (فعالیت‌های تقنینی و نظارتی) عملکرد نمایندگان را در دسترس عموم قرار داده است. بخشی از گزارش ما هم بر اساس آمار این سامانه و بخشی بر اساس روندی که در استان و شهرستان‌ها حاکم است تدوین شده است.

پرویز اوسطی؛ نماینده قروه و دهگلان:

بر اساس سامانه شفافیت، پرویز اوسطی یک هزار و ۴ بار در رأی گیری صحن مجلس شرکت کرده و ۲۱۷ بار هم در رأی‌گیری شرکت نکرده است. این نماینده در ۲۰۰ طرح تقنینی مشارکت داشته است که رکورددار در این حوزه است. در حوزه نظارت نیز ۷۶ سؤال و ۱۴۳ تذکر ارائه داده است. همچنین در ۷ مورد در ماده ۲۳۴ (رسیدگی به شکایات مجلس از دولت) شرکت داشته است.

اوسطی را شاید بتوان یکی از بی‌حاشیه‌‌ترین نمایندگان استان کردستان دانست. نطق میان دستور او که در روز سه‌شنبه ۲۹ مردادماه ارائه شد از آنجا که پس از انتخابات سیزدهم و هم‌زمان با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی بود بیشتر حول بیان انتظارات وی از رئیس جمهور منتخب و تأکید بر شایسته‌گزینی در انتخاب وزرا، استانداران و مدیران بود. وی در این نطق گریزی هم به بی‌بهره ماندن کردستان از آثار اقتصادی ناشی از عدم سرمایه‌گذاری زد و در خلال آن تذکراتی به وزاری نیرو، جهاد کشاورزی، بهداشت و صمت داد. عمده فعالیت و پیگیری‌های این نماینده به واسطه‌ی عضویتش در کمیسیون کشاورزی، حول مباحث مرتبط با آب و کشاورزی بوده است. روابط و ارتباط این نماینده با مدیران استان را می‌توان حسنه ارزیابی کرد.

بهزاد رحیمی؛ نماینده سقز و بانه

رحیمی را شاید بتوان با اختلاف‌نظرهایی که با مدیران استانی در چند موضوع خاص داشته است شناخت. با اینکه رحیمی بارها عنوان کرده که منافع استان و شهرستان نباید قربانی تسویه حساب دولت و مجلس شود اما در دو مورد خاص اختلافات وی با مسئولان استانی جدی شد، تا جایی که وی به همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه اقتصادی بانه دعوت نشد و موضوع تا زمان بهره‌برداری و پرواز آزمایشی در فرودگاه سقز ادامه داشت. همزمان با این مباحث بود که در نطق ۷ دقیقه‌ای خود انتقادهای زیادی را متوجه دولت روحانی در زمینه دیپلماسیِ به گفته وی التماسی، تیراندازی به کولبران، افت بازار سرمایه و سایر وعده‌هایی که داد و عمل نشد کرد.

وی سابق بر این یکی از اهداف خود را افزایش سهم سقز و بانه از مدیران استانی عنوان کرده بود، موضوعی که تابحال محقق نشده است. رحیمی تنها نماینده‌ی کُرد در کمیسیون صنایع و معادن است و بر این باور است که از همین جایگاه توانسته پروژه‌ی متوقف شده ذوب آهن سقز را جان تازه‌ای ببخشد و همین برنامه را برای دخانیات سقز هم دارد اما تابه‌حال خبری جدی مبنی بر آغاز به کار این دو واحد صنعتی منتشر نشده است. تبدیل بانه و مریوان به منطقه آزاد که عمده کار آن در مجالس گذشته و دولت دوازدهم انجام شد در زمان رحیمی انجام شد که در این ارتباط جلساتی با دبیرخانهمجمع داشته و می‌توان گفت پیگیری‌هایی در این زمینه داشته است. اما از زمان تغییر دولت و خصوصا تغییر دبیر شورای عالی مناطق آزاد، خبری از این موضوع نشده است.

شاید کمتر روستایی در سقز و بانه را بتوان نام برد که رحیمی در این مدت به آنجا سفر نکرده باشد و در واقع توانسته ارتباط مناسبی با این بخش از موکلین خود برقرار کند، همچنین چند بار نیز در تجمعاتی که در جلو مجلس برپا شده حضور پیدا کرده و با افراد حاضر در تجمعات گفتگو و سخنان آنها را شنیده است. اما همین موضوع (ارتباط و تعامل) او با سایر گروه‌های مرجع جز در چند مورد روی نداد است و در کنار آن، جدا از مصاحبه‌هایی که در مرکز داشته، ارتباط چندان گرمی با رسانه‌های سقز و بانه ندارد.

پس از روی کار آمدن دولت جدید، با آنکه تغییر چندانی در وضعیت شهرستان سقز و بانه روی نداده است، اما رحیمی در چند مورد تذکراتی به اعضای هیأت دولت داده است که اصلی‌ترین آن تذکر به وزیر کشور آنهم از باب تغییر استاندار بوده است. تذکر به وزیر نیرو در بحث آب شرب بانه و تراز آب سد شهید کاظمی نیز در ادامه این تذکرات بوده است.

در شهرستان سقز راه ارتباطی بین شهری و روستایی به یک مسأله تبدیل شده، چرا که این شهرستان در زمره شهرستان‌های قعر جدولی به لحاظ برخورداری از راه مناسب است. در کنار همه‌ی اینها بحث فرودگاه سقز نیز مطرح است که اختلاف‌نظر جدی مابین نماینده و دولتِ قبل بر سر آغاز پرواز فلایت چک وجود داشت، از آن زمان تاکنون رحیمی در این باره اظهار نظری نکرده و گویا منتظر تغییر مدیران استانی در این زمینه است.

نماینده سقز و بانه در ۹۰۷ رأی‌گیری در صحن شرکت کرده ولی در ۱۳۰ رأی‌گیری شرکت نکرده است. رحیمی ۱۲۵ سؤال و ۲۲۲ تذکر در مجلس ارائه داده که پس از ندیان در ردیف دوم قرار دارد. ۶ بار نیز در موضوع ماده ۲۳۴ شرکت کرده است. این نماینده در ۱۹۸ طرح تقنینی مشارکت داشته است.

علیرضا زندیان؛ نماینده بیجار

زندیان در دور دوم (شهریور ۹۹) وارد مجلس یازدهم شد، با این وجود در ۱۰۱۴ مورد رأی‌گیری در صحن شرکت کرده و در ۱۰۶ مورد شرکت نکرده است. این نماینده در ۶۲ طرح تقنینی نیز شرکت کرده است، همچنین ۱۳۳ سؤال و ۲۶۲ تذکر به مسئولان دولتی داده است که به نوعی رکورددار نمایندگان کردستان در زمینه سؤال و تذکر محسوب می‌شود. همچنین در ۹ مورد نیز در موضوع ماده ۲۳۴ شرکت کرده است.

در نطق‌های این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، در سطح ملی بحث بودجه و نقدینگی در کشور، ضرورت ایجاد وزارت روستا برای مدیریت واحد روستاها بیشتر خودنمایی می‌کند و در سطح حوزه انتخابیه نیز بر جانمایی زنجیره فولاد کردستان و اعتراض به انتقال آن و حتی بحث تحقیق و تفحص از فولاد و صمت کردستان و همچنین راه آهن بیجار، کشاورزی منطقه و … تأکید شده است.

محسن فتحی؛ نماینده سنندج، دیواندره و کامیاران

فتحی جوانترین عضو مجلس یازدهم است و همین باعث شد در آغازبکار مجلس یازدهم در جایگاه هیأت رئیسه سِنّی بنشیند. به واسطه تخصص‌اش در رشته داروسازی به کمیسیون بهداشت و درمان رفت و ظاهرا توانسته است در این زمینه فعالیت‌های قابل توجهی نیز انجام دهد که مهمترین آن ورود دستگاه پت‌‌اسکن (پیشرفته‌ترین دستگاه تصویر برداری در زمینه تشخیص و شناسایی به موقع بیماران مبتلا به انواع سرطان‌ها) به کردستان است.

این نماینده در زمان استقرار دولت دوازدهم و دولت کنونی نیز سعی در همراهی با آنها داشته و دارد. همچنین تعامل مناسبی با اهالی رسانه دارد و در روز خبرنگار در یک ابتکار جالب میزبان بخش زیادی از رسانه‌های مستقر در شهرستان سنندج بود.

نماینده سنندج، دیواندره و کامیاران اخیرا به صورت جدی بحث تحقیق و تفحص از لاستیک بارز را کلید زده است. همچنین با جمع‌آوری یکصد امضاء لایحه یکسان سازی حقوق بازنشستگان را فعال کرد. دیدارهای متعدد با وزرا در دو دولت دوازدهم و سیزدهم و تلاش برای جذب اعتبارات جهشی و عملیاتی شدن وعده‌هایش خصوصا در حوزه رسیدگی به روستاها در حوزه انتخابیه، از فعالیت‌های قابل توجه محسن فتحی محسوب می‌شود.

در سامانه مجلس فعالیت وی در حد متوسط به پایین نمایندگان دیگر قرار دارد، طوری که در حوزه نظارت تنها ۶۳ سؤال و ۴۵ تذکر به نام او ثبت شده است و در ماده ۲۳۴ نیز فعالیتی نداشته است. در فعالیت تقنینی وی نیز تنها ۱۶ طرح دیده می‌شود که نسبت به نمایندگان مثلا بیجار و سقز به مراتب کمتر است. فتحی در ۹۴۹ مورد رأی‌گیری در صحن شرکت کرده و در ۲۰۸ رأی‌گیری شرکت نکرده است.

سید مهدی فرشادان؛ نماینده سنندج، دیواندره و کامیاران

حضور مهدی فرشادان نماینده سنندج، دیواندره و کامیاران در کمیسیون برنامه و بودجه که از کمیسیون‌های مهم مجلس است این امیدواری را ایجاد کرد که شاید بتواند منشأ آثار مثبت در زمینه جذب بودجه جهشی شود، اما گویا نوع رابطه و انتقادهای وی از دولت حسن روحانی مانع از این کار شده است.

فرشادان در اولین نطق میان دستور خود که در ۲۵ شهریور ۹۹ بود _با زبان به گفته‌ی خودش طنز_ طعنه‌های زیادی نثار روحانی و دولت دوازدهم کرد و در نطق دوم که در تاریخ ۲۵ مهر ۴۰۰ بود همین انتقادها را مجددا متوجه روحانی کرد و در کنار آن ضمن تبریک انتخاب رئیسی و کابینه جوان و کارآمد، از وی خواست کُردها را از سایه بی عدالتی دولت‌های گذشته به زیر آفتاب عدالت دولت خود بیاورد. فرشادان در این نطق از رئیسی دعوت کرد تا با حضور در کردستان گفتاردرمانی دولت گذشته را از نزدیک لمس کند. انتقادهای فرشادان از دولت در جریان سفر رئیس مجلس به کردستان نیز قابل توجه بود و آنجا بود که استاندار کردستان در مقام نماینده دولت به پاسخگویی برآمد و بخشی از اقدامات دولت در استان کردستان را تشریح کرد.

مهدی فرشادان که سابقه حضور در مجلس دهم را نیز دارد، علیرغم موضع‌گیری‌های تندی که علیه دولت گذشته داشت در سامانه شفافیت سایت مجلس تنها ۲ سؤال و ۱۷ تذکر به نامش ثبت شده و فعایت تقنینی وی نیز در ۲۳ طرح خلاصه می‌شود که رتبه آخر در میان نمایندگان استان است. این نماینده مجلس در ۹۵۸ رأی‌گیری در صحن مجلس شرکت کرده و ۲۰۶ رأی‌گیری را نیز علیرغم حضور در صحن نادیده گرفته است.

شیوا قاسمی‌پور؛ نماینده مریوان و سروآباد

نماینده مریوان و سروآباد تنها نماینده زن در کردستان و در طول ۱۱ دوره مجلس است. با اینکه مسائل مرتبط با زنان در کلیت مجلس یازدهم بسیار کم رنگ است اما انتظار بوده و هست که قاسمی‌پور در این راه مؤثرتر گام بردارد و احتمالا حضور فراکسیون زنان در روزهای اخیر در کردستان گامی در این راستا بوده است، اما اینکه چقدر فعالان مدنی و زنان مستقل توانسته‌اند مطالبات خود را با فراکسیون مذکور در میان بگذارند مشخص نیست.

شیوا قاسمی‌پور عضو کمیسیون آموزش مجلس است که از کمیسیون‌های مهم و تأثیرگذار در مجلس محسوب می‌شود. رتبه‌بندی معلمان، اعمال مدرک دوم تحصیلی فرهنگیان، افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان، آخرین وضعیت استخدام نهضتی‌ها، پیش دبستانی و سربازان معلم، واگذاری مهدکودک‌های تحت نظارت بهزیستی به آموزش و پرورش و… جزو مواردی است که او مدعی پیگیری آنها در کمیسیون مذکور است. سوای این، توانسته است مدیران و رؤسای سازمان‌های مختلف را به مریوان دعوت و پیگیری‌هایی در زمینه مرز باشماق و منطقه آزاد مریوان داشته باشد.

وی با اینکه در ۱۵۰ رأی‌گیری مجلس شرکت نداشته اما با شرکت در ۱۱۸۳ مورد رأی‌گیری در صحن علنی مجلس، رکورددار نمایندگان کردستان است. همچنین در ۵۵ طرح تقنینی فعالیت داشته و فعالیت نظارتی‌اش نیز در ۱۸ سؤال و ۳۲ تذکر خلاصه شده است.

این خلاصه‌ای از فعالیت‌های شش نماینده از ۵ حوزه انتخابیه استان کردستان بود. اما موضوع به همین میزان ختم نمی‌شود و این داده‌ها تفاسیری می‌طلبد که در ادامه می‌آید.

بهبود معیشت شعار مجلس یازدهم

مجلس یازدهم با شعار‌ بهبود معیشت و وعده کارآمدی، ایجاد اشتغال، ایجاد شفافیت و… فعالیت خود را آغاز کرد، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که هنوز نتوانسته رضایت جامعه را در این مدت به دست آورد. روزنامه جمهوری اسلامی در شماره ۱۲۰۹۴ خود در ۱۹ مهر نوشته بود: “در نظرسنجی‌هایی از مردم ۲۲ استان درباره عملکرد نمایندگان مجلس، نزدیک به ۶۰ درصد مردم از عملکرد نمایندگان استان خود ناراضی بوده و در برخی استان‌ها نارضایتی حتی به ۸۰ درصد می‌رسد”. هرچند این موضوع بررسی دقیق‌تر و ارزیابی منصفانه‌تری را می‌طلبد، اما می‌توان به صورت کلی بر روی آن صحه گذاشت، چرا که آنچه امروز شاهدیم با آنچه در شعار نمایندگان در هنگام تبلیغات می‌شنیدیم متفاوت است. در ماه‌های اخیر نیز بحث شفافیت آرا و طرح صیانت غوغای زیادی به پا کرده و نمایندگان نگرانی‌هایی که مردم از بابت این طرح‌ها دارند را کماکان نادیده گرفته‌اند.

تغییر دولت و نگاه متفاوت نمایندگان مجلس یازدهم به دو دولت دوازدهم و سیزدهم را هم نباید نادیده گرفت. بیشتر عمر این مجلس تا این لحظه همزمان بود با سال آخر دولت روحانی و شاید گفت تنش‌هایی که تاکنون نیز به بهانه‌های مختلف و تحت عنوان شکایت از رئیس‌جمهور سابق در کمیسیون اصل ۹۰ پابرجاست ناشی از همین نگاه است. پس از انتخابات، نگاه نمایندگان تغییر و تعامل دولت و مجلس به سطح بسیار مناسبی رسیده و چه بسا تعدادی از نمایندگان حضور در دولت را به وکالت ملت ترجیح و اکنون صندلی آنها در بهارستان خالی است.

همین نگاه و نحوه تعامل با دو دولت به نوعی در نمایندگان کردستان از جمله در نطق‌ها و تذکرات آنها نیز دیده می‌شود. اما در مورد نمایندگان کردستان یک موضوع اختصاصی وجود دارد و آن اینکه به دلیل نبود نخبگانی از این استان در لایه‌های بالایی قدرت، سِیلی از مطالبات مردم در حوزه اجرا به سمت نمایندگان سرازیر شده و این موضوع تفکیک امور اجرا و تقنین را از یکدیگر سخت کرده است و در سالهای اخیر و خصوصا پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم و به نوعی یک دست شدن قوا، این موضوع پر رنگ‌تر شده و دیگر نه مردم و نه خود مسئولان و نمایندگان نیز به این مهم (تفکیک قوا) چندان وقعی نمی‌گذارند و برای همین است که در گزارش‌هایی که نمایندگان از عملکرد خود ارائه می‌دهند یکی دو جین پیگیری و تحقق وعده و … همچون دیدار و دعوت از وزرا، دعوت از مدیران کل برای بررسی مسایل حوزه انتخابیه، حضور در مراسم و مناسبت‌ها، اختصاص امکانات و تجهیزات پزشکی به حوزه انتخابیه و … دیده می‌شود.

وظیفه نمایندگان؛ تقنین و نظارت

نباید منکر این موضوع شد که پیگیری و لابیگری نمایندگان در امور شهرستان و استان ضروری است اما عمده این مسایل اساسا در تعریف کار نمایندگان نمی‌گنجد، ولی اشاره کردیم که این رویه‌ایست نادرست که در سطح کشور جاری شده است و بنابر این نمایندگان عمده روابط خود را نه بر اساس آنچه تقنین و نظارت نامیده می‌شود بلکه بر اساس پیگیری‌های خود از امور شهرستان تعریف می‌کنند و چه بسا مردم و حتی نخبگان نیز با این امر کنار آمده‌اند و کمتر خبری از ارائه‌ی طرح و یا تصویب قوانینی را می‌شنویم که تغییری در وضعیت شهرستان و استان ایجاد نماید.

بررسی اجمالی فعالیت نمایندگان کردستان نشان می‌دهد که دو نماینده (محسن فتحی و شیوا قاسمی‌پور) تا حدودی متفاوت‌تر از سایرین عمل کرده‌اند. فتحی را لابیگری، پیگیری و رایزنی با لایه‌های بالای قدرت و داشتن طرح‌ها و چشم‌اندازهای بزرگتر برای استان و قاسمی‌پور نیز به لحاظ رساندن صدای محرومیت کردستان با صدایی رساتر و پیگیری دقیق‌تر امورات متمایز کرده است.

اما در کل، مجمع نمایندگان کردستان علیرغم شعارهایی که در هنگام تبلیغات داده‌اند و آنچه امروز از ظاهر کردستان پیداست چندان متفاوت‌تر از کردستان ۱۶ ماه قبل نیست و تغییر مثبتی در وضعیت تورم، اشتغال و شاخصی مانند فلاکت  و… رخ نداده است که البته این را نباید تنها از چشم مجلس دید.

کردستان- واکاوی- زاهد شریف‌پور