سقز چند درصد استاندارد است؟!

خواسته یا ناخواسته امروزه واژه استاندارد بیشتر تکرار می شود و لحظه به لحظه هرآنچه در اطراف مان است را فرا می گیرد، از انواع خوراکی گرفته تا کالاهای لوکس و زینتی همچون طلا، از ساختمان و مصالح بکار رفته در آن گرفته تا وسایلی که فرزندانمان در یک شهربازی برای دقایقی با آن سرگرم می شوند باید نشانی از استاندارد داشته باشند.

اما این نشان چقدر مورد توجه مصرف کننده قرار می گیرد و چقدر برای شهروندان اطمینان بخش بوده است؟ بارها شنیده شده که یک کالا با آنکه علامت استاندارد داشته اما برای مصرف کننده مشکلاتی ایجاد کرده است! آیا اینکه برخی کارخانجات، شهرها و مناطق محروم را به بازار هدف خود برای فروش محصولات کم کیفیت خود تبدیل کرده اند صحت دارد؟ تولیدات زیرزمینی و بی کیفیت و بی توجهی به نشان استاندارد چه تأثیری بر سلامتی، ایمنی و امنیت شهروندان دارد؟

برای بررسی بیشتر این موضوعات  سراغ “هیوا اردلان” رئیس اداره استاندارد سقز رفته ایم، گفتگوی کامل را می توانید در ادامه بخوانید:

واکاوی: توزیع مواد غذایی نظارت دقیقی را می طلبد، مسائلی مطرح است که ممکن است سخت گیری چندانی نسبت به توزیع محصولات استان های دیگر خصوصا “قند” در کردستان وجود نداشته باشد و عملا کردستان به یک آزمایشگاه تبدیل شود، اگر چنین موضوعی صحت دارد آیا تلاشی برای بهبود آن صورت گرفته است؟

اردلان: این تصور که در شهرهای کوچک سخت گیری نسبت به مواد غذایی کم است و برخی کارخانجات استان‌های دیگر این دسته از شهرها را به بازار هدف خود برای فروش محصولات کم کیفیت و یا بی کیفیت تبدیل کرده اند شاید وجود داشته باشد و قبلا نیز موارد عدیده ای دیده شده و برخی محصولات سایر استانها که در بازار این استان توزیع میشد خصوصا مواد خوراکی ازجمله قند کیفیت لازم را نداشتند، اما در چند سال اخیر با گشت و بازرسی های متعدد انجام شده از سطح بازار و نمونه برداریهای متعدد از این محصولات در سطح عرضه، تمام برندهایی که قبلا مشکلاتی داشتند شناسایی و با استان محل تولید آنها مکاتباتی انجام شد، خوشبختانه اکنون این واحدها بهترین تولیداتشان را به کردستان می فرستند. تلاش شد تا این برندها اعلان عمومی شود اما چون ممکن بود برخی خطاهای ناخواسته باعث چنین موضوعی شده باشند به مکاتبات با سازمان استاندارد و پیگیری تا رفع مشکلات آنها اکتفا شد و اینگونه هم فرصت مجددی به آنها داده شد و هم جایگاه تولید حفظ شد.

واکاوی: نظارت شما بر واحدهای تولیدی شهرستان و استان به چه شکل است؟

اردلان: یکی از کارهای اصلی ما نظارت و بازرسی بر واحدهای تولیدی است، به جرأت می توان گفت تولیدات استان کردستان با نظارت موجود جزو با کیفیت ترین محصولات کشور است و شهروندان با اطمینان کامل از آن استفاده کنند. یکی از آیتم هایی که در برخی نمونه ها مورد توجه قرار می‌گیرد آزمایش وزن و حجم نمونه است که اگر رعایت نشود و نواقص تکرار شود تعلیق پروانه را به دنبال خواهد داشت. نحوه نمونه برداری نیز یکی از اقداماتی است که با حساسیت بسیار زیاد انجام گردد و اگر نمونه برداری ها با دقت انجام نشود کلیه کارها را زیر سؤال خواهد برد.

نکته قابل ذکر در نمونه برداری ها این است که باید نمونه برداری به طور صحیح و از هر آنچه به بازار عرضه می‌گردد و مورد مصرف مردم قرار می‌گیرد باید انجام شود نه فقط از تعدادی محصول مشخص، به همین دلیل نیاز است تا از سطح بازار نیز نمونه برداری شود. در صورت تأمین اعتبار، از چهار نمونه ای که هرسال از محصولات واحدهای تولیدی صورت می گیرد مقرر است دو نمونه در سطح بازار انجام گیرد تا نمونه گیری بر اساس واقعیت باشد.

واکاوی: تولیداتی که از استاندارد لازم برخوردار نبوده آیا امکان توزیع مجدد آن وجود دارد؟ یا باید امحا شود؟

اردلان: بعد از استعلام محصول توقیف شده از استاندارد استان محل تولید و بررسی های لازم در تاریخ تولید، پروانه استاندارد و … اگر مشکل محصول در جعل استاندارد یا عرضه محصول غیراستاندارد مسجل گردد این مواد باید حتما امحا شوند، در چند روز اخیردر سقز مقداری آرد و کیک و … که بیشتر آنها تولید خارج از استان بودند به دلیل جعل استاندارد و یا انقضای تاریخ مصرف آنها امحا شدند.

در برخی استعلام ها متوجه می شویم که آدرس یک استان و شماره استاندارد یک استان دیگر بر روی محصول قید شده است، بعدا مشخص می شود که چنین واحد تولیدی از اساس وجود نداشته و تولید زیرزمینی بوده است، در چنین مواردی محصولات کشف شده باید امحا شوند.

واکاوی: اجناس تقلبی در بازار زیاد است، استاندارد در این حوزه چه وظایفی بر عهده دارد؟

اردلان: وجود اجناس تقلبی از جمله فیلتر هوا، رنگ ساختمان، روغن موتور، مواد غذایی و بهداشتی، لوازم یدکی خودرو و … علی الخصوص بعد از افزایش قیمت‌ها در یکسال اخیر قابل انکار نیست.

بازرسان استاندارد با شدت بسیار بیشتری محصولات را در بازار کنترل می کنند و در صورت مشاهده و اطمینان از جعل و تقلب به عنوان ضابطین قضایی می توانند اجناس تقلبی را کشف و ضبط کند. بسیاری از اجناس تقلبی به صورت زیرزمینی درست می شوند و چون با اجناس استاندارد و باکیفیت اختلاف قیمت دارند معمولا اقبال عمومی برای استفاده از آنها نیز وجود دارد، که فروشندگان و مصرف کنندگان می توانند با استعلام شماره استاندارد از سامانه پیامکی ۱۰۰۰۱۵۱۷ از اصالت کالا و غیرتقلبی بودن آن اطمینان حاصل نمایند.

اجناس تقلبی می تواند شامل طلا هم بشود. ما متولی کنترل طلای قاچاق در سطح عرضه هستیم، طلای تولید شده دارای کد شناسایی سازنده (ترکیبی از یک حرف و یک عدد) است، اگر دارای این کُد نباشد چه تولید داخل و چه تولید خارج باشد به عنوان طلای قاچاق محسوب می شود که باید جمع آوری شود. برخی اوقات نوسانات قیمت ارز، استفاده از طلای لوکس و ورود طلاهای خارجی با اجرت های بسیار زیاد فروشنده را در دام خرید و فروش طلای قاچاق می اندازد، در سقز نیز مواردی مشاهده شده که بعد از کشف در همان مغازه قیچی و اجازه فروش به آنها داده نشده است.

با همراهی اداره صنعت معدن و تجارت تلاش داریم فاکتورهای متحدالشکلی برای طلافروشی ها تهیه کنیم که در آن اجرت ساخت مشخص و کد شناسایی سازنده قید شود تا هزینه اضافی از خریداران طلا اخذ نگردد.

واکاوی: در بحث مصالح ساختمانی خصوصا تیرچه اخیرا بحث استانداردسازی بیشتر به گوش می رسد و مشکلاتی هم برای واحدهای تولید تیرچه و متقاضیان ساخت مسکن ایجاد کرده، چرا از قبل آماده سازی برای این کار انجام نشده است؟

اردلان: در کلیه مباحث مقررات ملی ساختمان به صراحت اشاره شده که استفاده از مصالح استاندارد اجباری است و از سال ۹۶ این موضوع در تمام نقشه های طراحی شده توسط مهندسین نظام مهندسی ذکر می شود. در سال ۹۱ استاندارد تیرچه ویرایش شد. در این ویرایش استفاده از چهار نوع تیرچه مجاز اعلام شده بود: تیرچه صنعتی یا جوش نقطه ای، جوش co2، جوش زیر پودری و استفاده از قلاب، اما استفاده از جوش دستی با الکترود پوشش دار به هیچ عنوان جایز نبود. در سال ۹۵ نیز یک ویرایش دیگر انجام شد و تنها جوش CO2 در میلگرد بالایی و جوش نقطه ای و قلاب مجاز اعلام شد. اما تولیدکنندگان با این توجیه که طراحی نقشه های نظام مهندسی با استفاده از تیرچه های دستی است به تخلف خود ادامه می دادند. در نهایت از ابتدای سال ۹۸ با همکاری نظام مهندسی شهرستان این موضوع مصوب شد که حتما طراحی ها بر اساس تیرچه استاندارد باشد و این مصوبه اعمال شده است مگر اینکه یک ساختمان دارای نقشه دوم ( نقشه ای که به دلخواه خود طراحی کرده اند) باشد، در این نقشه ها نیز تغییرات احتمالی از سوی مهندس ناظر به اطلاع شهرداری رسانده می شود و بایستی به هیچ عنوان اجازه استفاده از مصالح غیر استاندارد داده نشود. اما در تمامی نقشه های اصلی کارفرما ملزم به استفاده از تیرچه استاندارد است.

از سوی دیگر بسیاری از واحدهای تولید تیرچه هیچگونه مجوز فعالیتی ندارند و تا مجوز فعالیت معتبر نداشته باشند، پروانه استاندارد دریافت نخواهند کرد. سال گذشته به دلیل رکودی که در ساخت و ساز وجود داشت ده واحد تولید تیرچه تعطیل شدند و الان در شهر سقز ۳۰ واحد تولید تیرچه وجود دارد که از این تعداد ۲ واحد استاندارد هستند و به بقیه واحدها تاکنون فرصت داده شده تا اقدام به استاندارد سازی کنند. ولی پس از پایان مهلت های داده شده قطعا برخورد قانونی جهت جلوگیری از فعالیت آنها صورت خواهد گرفت.

نکته دیگر در ساختمان و مصالح بکار رفته این است که بحث ایمنی کار و مدیریت مصرف انرژی رعایت شود. ساختمان های ایران چهار و هشت دهم برابر میانگین جهانی مصرف انرژی دارند، بازرس مدیریت انرژی ما موارد لازم را به کارفرما اعلام خواهد کرد تا هدررفت انرژی به حداقل خود برسد.

واکاوی: احداث ساختمان های چند طبق در سقز اعم از مسکونی، اداری، تجاری و … زیاد شده است، از سوی دیگر بروز بیماری های مختص به پا، استفاده از آسانسور را بیش از پیش ضروری کرده است، برای استانداردسازی آسانسورها چه اقداماتی انجام شده و نظارت بر شرکت های نصاب چگونه است؟

اردلان: اردلان: شرکت های نصاب، پروانه طراحی و مونتاژ با اعتبار سه ساله را از سازمان صنعت و معدن دریافت می کنند و از سال ۹۴ دستور العمل خاصی برای آنها صادر شد؛ از جمله اینکه این شرکت ها باید یک مسئول فنی با مدرک لیسانس در یکی از رشته های مکانیک، برق، صنایع و یا عمران داشته باشند و این فرد سه سال سابقه کار در شرکت های مجاز داشته باشد. همچنین دو نفر تکنیسین با حداقل مدرک دیپلم و سه سال سابقه کار در شرکت مشغول به کار باشند. با این دستورالعمل ها هرگونه فعالیتی که این شرکت ها انجام دهند در سایت مدیریت بازرسی آسانسور ثبت و به یک شرکت بازرسی که از طرف اداره استاندارد تایید صلاحیت شده است ارجاع می گردد تا نقایص به مالک و شرکت نصاب اعلام و پس از رفع نواقص تاییدیه استاندارد آسانسور صادر شود. قابل ذکر است که این تأییدیه ها یکساله بوده و باید مرتب تمدید شود.

کمترین اتفاق در آسانسور منجر به قطع عضو خواهد شد و با اینکه در سقز مورد خاصی روی نداده اما همه سختگیری ها برای پیشگیری از این اتفاقات است. امسال ۲۲ مورد پلمپ آسانسور ساختمان داشته ایم. سیزده  آسانسور در مسکن مهر و ۹ مورد نیز در سایر اماکن پلمپ شده اند. این موارد تا ثبت در سامانه نشود و برای رفع نواقص آن اقدام نشود فک پلمپ نخواهد شد. با پیگیری های انجام شده آسانسورهای مسکن مهر زاگرس هم اکنون وضعیت بهتری دارند و مرحله به مرحله شرکت های نصاب و بازرسی مشغول کار هستند. مسکن مهر جاقل نیز ملزم به رعایت استانداردها شده و شرکت پیمانکار در حال اعمال کردن استانداردهای لازم است.

از آذرماه ۹۷ بازرسی اماکن عمومی شروع شد، در بازرسی های اولیه از ۷ ساختمان پزشکان ۵ ساختمان تأییدیه نداشتند که اکنون غیر از یک مورد همگی اقدام های لازم را شروع کرده اند. غیر از این موارد ساختمانهای چهار طبقه نیز از سال ۹۲ ملزم به نصب آسانسور شده اند، و بدون تأییدیه ی استاندارد استفاده از آسانسورها مجاز نبوده و در صورت بروز اتفاقات مسئولیت آن برعهده مالکین و نصاب آسانسور خواهد بود و بیمه نیز هیچگونه جبران خسارتی در این زمینه نخواهد داشت. از اواخر سال ۹۶ نیز با دستور استانداری به شهرداری‌ها، هیچگونه استعلامی از طرف شهرداری در خصوص ساختمان‌های دارای آسانسور پاسخ داده نخواهد شد مگر در صورت ارائه تاییدیه استاندارد آسانسور که در این خصوص شهرداری سقز نهایت همکاری را با اداره استاندارد داشته است.

واکاوی: مباحثی در مورد جایگاه های سوخت وجود دارد که شمارشگر دستگاههای ارائه دهنده ی بنزین نسبت به میزان بنزینی که دریافت می شود بیشتر نشان می دهند! چنین چیزی صحت دارد؟

اردلان: با کنترل و نظارتی که وجود دارد چنین چیزی تقریبا محال است. هر چند ماه یکبار با شرکت نفت این جایگاهها را بررسی می کنیم و نازلهای سوخت کنترل و سپس پلمپ می شوند و امکان دستکاری و شکاندن پلمپ وجود ندارد. جایگاههای سی ان جی نیز سالانه یکبار کالیبره می شود و هر هفت جایگاه سقز در حال حاضر دارای تاییدیه ایمنی از طرف استاندارد هستند.

واکاوی: با توجه به آسیب پذیری کودکان در شهربازی ها، چه تدابیری برای کاهش آسیب ها اندیشیده اید؟

اردلان:  شهربازی های روبازِ بخش خصوصی کاملا استانداردسازی شده اند و اگر یک روز بدون تأییدیه فعالیت کنند پلمپ می شوند. شهربازی های سرپوشیده به همراه مهد کودک ها نیز به زودی استانداردسازی می شوند. مشکل اکنون شهربازی های روباز یا زمین بازی محلاتی هستند که تحت پوشش شهرداری هستند، این شهربازی ها امکان پلمپ ندارند مگر اینکه کلا جمع آوری شوند، البته این نهاد با حساسیت هایی که ما ایجاد کرده ایم از چند روز قبل اقداماتی برای استانداردسازی تجهیزات شروع کرده اند.

واکاوی: این حجم از کار قطعا با نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده انجام خواهد گرفت، اما این اداره نیرو و در نتیجه توان لازم را برای این کار ندارد، برای تأمین نیرو چه اقداماتی انجام شده است؟

اردلان:  بیش از ۶۰ درصد تجهیزات آزمایشگاهی مختص به آزمایشگاه‌های ساختمان، غذایی و میکروبی در این اداره هم اکنون آماده هستند اما به دلیل نبود نیرو تاکنون مورد استفاده قرار نگرفته اند. تمامی امورات با دو نیروی ثابت و دو نفر امریه انجام می گیرد. در چارت اداری اداره کل استاندارد استان، هیچکدام از شهرستانها از جمله سقز تبدیل به اداره نشده و کماکان به عنوان نمایندگی استاندارد فعالیت می نمایند، برای اینکه بتوانیم برای سقز  نیرو تأمین کنیم و آزمایشگاهها را به طور کامل تجهیز کنیم بایستی حتما تبدیل به اداره شود. چندین مکاتبه از سوی نماینده مردم سقزوبانه در مجلس شورای اسلامی ، فرمانداری ویژه سقز و اداره کل با سازمان استاندارد و استانداری انجام شده که در آخرین مکاتبه از سوی استانداری با سازمان امور استخدامی کشور اعلام شده که با توجه به شرایط موجود در سقز نیاز است نمایندگی استاندارد به اداره تبدیل شود.

در صورت تامین اعتبار قول استخدام ۵ نفر نیروی جدید به کردستان داده شده که امیدواریم دو الی سه نفر از آنها برای سقز به خدمت گرفته شوند. یک نفر نیروی امریه نیز در دیماه به مجموعه اضافه خواهد شد.

واکاوی: استاندارد شهرستان بانه در چه وضعیتی است؟

اردلان: مسئولیت استاندارد بانه نیز کماکان با من است، در حال حاضر یک نفر نیروی ثابت در فرمانداری بانه و یک نفر نیز در مرز سیرانبند مستقر است. درخواست استفاده از یک ساختمان مازاد به فرمانداری بانه داده شده و اگر این ساختمان اختصاص داده شود سعی بر این است یک آزمایشگاه تعیین ماهیت برای کالاهای صادراتی دایر گردد تا دیگر نیازی به ارسال کالاهای صادراتی به سنندج و سایر شهرها نباشد.

واکاوی: به عنوان سؤال آخر، برای آموزش و ترویج استاندارد چه اقداماتی انجام داده اید؟

اردلان: یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های ما ترویج بیشتر استاندارد و آشنا کردن واحدهای تولیدی و سایر شهروندان با محصولات استاندارد و تفکیک یک جنس استاندارد از یک جنس غیر استاندارد است. در این زمینه از فضای مجازی بهره برده ایم. نامگذاری یکی از تقاطع‌های پر تردد شهرستان به نام استاندارد توسط شهرداری و شورای شهر نیز در همین راستا بوده است. همچنین این موضوع در مهدکودک‌ها و تمامی مدارس به ویژه مدارس ابتدایی مورد توجه قرار گرفته است تا بحث آموزش استاندارد و ترویج استفاده از محصولات استاندارد در نسل جدید نهادینه شود. در این خصوص قطعا نیاز به فعالیت بیشتری است تا مزایای استفاده از اجناس استاندارد بیشتر برای شهروندان مشخص گردد.