به امید روزی که بناهای تاریخی شهر باستانی سقز نیز تملک شوند! + واکنش میراث‌فرهنگی
در روزهای اخیر خبر تملک چهار اثر تاریخی در کردستان و همچنین ثبت جهانی فرش آهنین تکاب که بسیاری از فرش‌بافان قدیمی در شهرهایی همچون سقز و بیجار سال‌ها در بافت آن فعال بودند جزو اخباری بود که از سوی میراث‌فرهنگی دو استان کردستان و آذربایجان غربی منتشر شد.
به گزارش واکاوی و به نقل از کُردپرس، یعقوب گویلیان، مدیرکل میراث فرهنگی کردستان گفت: تملک چهار بنای تاریخی شامل منزل حسین‌پناهی، منزل کسوت‌آرا، منزل نصرت نصرتی و منزل خان احمدی در بیجار از محل اعتبارات تبصره ۱۹ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ به مبلغ ۲۱۰ میلیارد ریال صورت گرفته است.
موضوع حایز اهمیت در این زمینه کم و شاید بتوان گفت بی‌توجهی مسئولان حوزه میراث فرهنگی کردستان به آثار و بناهای تاریخی سقز است و آنچه از حوزه میراث فرهنگی سقز به گوش می‌رسد بیشتر حول مرمت حمام حاجی صالح خلاصه می‌شود و دیگر نه از تملک بناهایی همچون خانه‌ی کمانگر و تعیین تکلیف کاروانسرای تاجوانچی خبری است و نه نتایج جدیدی از کاوش‌های “قەڵای کۆشکەڵە” و حتی گورستان کشف شده در شهرک موکریان منتشر می‌شود.
واکنش میراث‌فرهنگی
پس از طرح موضوعی از سوی واکاوی، در مورد چرایی عدم تملک بناهای قدیمی در سقز، صلاح نصراللهی، رئیس اداره میراث فرهنگی در جوابیه‌ای، به این موضوع واکنش نشان داد، عین جوابیه در ادامه می‌آید:
با عنایت به درج مطلبی در پایگاه خبری تحلیلی واکاوی در رابطه با تملک چهار بنای تاریخی در سنندج و بیجار و عدم تملک بناهای تاریخی شهر سقز همچون عمارت کمانگر و کاروانسرای تاجوانچی، مقتضی است توضیحات زیر جهت روشنگری و اطلاع همشهریان فرهنگ دوست سقز منتشر گردد؛
جهت تملک هر بنای تاریخی، رضایت و تمایل مالک به واگذاری ملک به اشخاص حقیقی یا ارگان‌ها و نهادهای حقوقی در درجه اول اهمیت قرار دارد. بناهای تاریخی شهرستان سقز همچون عمارت کمانگر، کاروانسرای تاجوانچی، عمارت و حمام تاریخی روستای قلندر، همگی دارای مالک خصوصی بوده و علیرغم اقدام چند باره و تخصیص اعتباراتی جهت تملک این بناهای تاریخی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موفق به تملک این بناها نشده است و این امر دلایل عدیده‌ای داشته است از آن جمله: مشاعی بودن مالکیت تعدادی از این املاک، عدم توافق ورثه به واگذاری ملک موروثیشان، دلبستگی و تعلق خاطر مالکین به خانه‌ای که در آن سکونت دارند، عدم توافق ورثه بر سر قیمت کارشناسی پیشنهادی.
به عنوان نمونه در آبان ماه سال جاری رایزنی‌های جدی از طرف اداره میراث فرهنگی شهرستان سقز با مدیر کل و معاونین اداره کل میراث فرهنگی استان صورت گرفته و در نتیجه‌ی آن، بخش قابل توجهی از اعتبارات تملک بناهای تاریخی استان که چند برابر اعتبار صرف شده جهت تملک خانه تاریخی «خان احمدی» بیجار نیز بوده، جهت تملک یکی از بناهای تاریخی شهرستان سقز تخصیص یافت که متاسفانه علیرغم انجام مذاکرات طولانی با مالکین این بنای تاریخی، به دلیل تعلق خاطر تعدادی از ورثه و در نتیجه عدم رضایت به واگذاری ملک موروثیشان، تملک این بنای تاریخی میسر نشد.
دیگر بناهای تاریخی سقز نیز جهت تملک، دقیقا مشکلاتی مشابه دارند و به دلیل پیشنهاد قیمت‌های نجومی و غیر کارشناسی از طرف مالکان و نیز عدم رضایت تعدادی از مالکین با واگذاری ملک موروثیشان، تاکنون تملک این بناها میسر نشده است. لیکن اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان سقز در راستای انجام رسالت محوله و علیرغم ناچیز بودن اعتبارات تخصیصی و با در نظر گرفتن اولویت‌های مرمتی و حفاظتی، اقدامات مرمتی موثری را در جهت حفاظت از بناهای تاریخی شهرستان انجام داده است.
شایان ذکر است که قیمت پیشنهادی به مالکین جهت تملک، قیمت کارشناسی روز بوده و بر اساس نظریه هیات سه نفره کارشناسان رسمی دادگستری تعیین می‌گردد.
پی‌نوشت: حفظ آثار و بناهای تاریخی، علیرغم چالش‌هایی که دارد، یک موضوع فرهنگی است و ضرورت دارد هم مالکین، هم مسئولان و هم فعالان فرهنگی و آشنا به موضوع ورود جدی در آن داشته باشند و اگر در مقطعی بودجه‌ای جهت تملک یک بنا تخصیص داده می‌شود مانع به سرانجام نرسیدن یک رویداد فرهنگی و تاریخی شوند.
