جنس گران شده ارزان نمیشود!

حتما شنیدهاید و یا دیدهاید که یک مغازهدار روی یک کاغذ نصب شده بر روی دیوار نوشته؛ “جنس فروخته شده پس گرفته نمیشود”، همین را کم کم صاحبان کالاها و خدمات در مورد قیمتها هم به کار میبرند و میگویند: “جنس گران شده، ارزان نمیشود” و بازار به شدت در مقابل کاهش قیمتها مقاومت میکند.
مصداق بارز این موضوع را در جریان نوسانات ارزی دیدهایم، وقتیکه ارزش ریال در برابر دلار چندین پله سقوط میکند بازار سریعا واکنش نشان میدهد و قیمت اجناس بلافاصله افزایش مییابد. اما تصور کنید که این جریان اگر برعکس شود و ارزش ریال مقدار کمی بالا برود، واکنش بازار در این حالت برعکس حالت قبل، منفی است و کمتر کسی دیده است که قیمت کالا نه به همان میزان بلکه حتی یک پله کاهش یابد.
بخشی از این ماجرا به ثباتی بر میگردد که باید در بازار باشد ولی نیست و فروشنده به دلیل عدم ثبات هر لحظه خود را در ضرر میبیند. اما بخشی از آن قطعا به درهمتنیدگی و زنجیرهوار بودن امور برمیگردد. به عنوان مثال سال گذشته و در جریان گران شدن کالاهای اساسی دولت اصرار داشت که تنها چهار قلم کالا گران میشود، غافل از اینکه همان چهار قلم به دهها قلم دیگر وابسته بودند و در نتیجه شاهد گرانی در تمامی بخشهای کالایی و خدماتی بودیم.
بخش دیگر این موضوع به عدم کارایی شیوههای اجرا برمیگردد. به عنوان مثال در بحث نان و آرد در سال گذشته شاهد اجرا و بهکارگیری دستگاههای کارتخوان مخصوص نانواییها جهت جلوگیری از قاچاق آرد بودیم، اما باز هم مسئولان در همین شهر سقز “عرضه خارج از شبکه نان” را، از “مشکلات اصلی حوزه آرد و نان” عنوان کردهاند و یا از تشکیل چهل پرونده تعزیراتی در اصناف سقز خبر میدهند.
عدم نظارت دقیق شاید سوی دیگر این ماجرا باشد، به عنوان مثال، روز گذشته و پس از اعتراض رانندگان تاکسی، شهرداری از افزایش نرخ کرایه (هر مسیر ۴ هزار تومان و دربستی ۱۴ هزار تومان) خبر داد و زمان اِعمال آن را ۱۴ فروردین اعلام کرد. اما همان روز گذشته رانندگان افزایش نرخها را اعمال و در موارد زیادی به بهانه نبود پول خُرد (یک هزار تومانی)، به جای ۴ هزار، ۵ هزار تومان از مسافر دریافت کردهاند.
بنابر این قطعا کالا و خدماتی که گران شود هیچوقت ارزان نمیشود، اما اجرا، نظارت و سایر مؤلفههای موردنیاز باید رعایت شود تا آسیب کمتری به اقشاری که هر روز قدرت خرید آنها کاهش مییابد وارد شود.