ویلاهای تحمیلی
سقز با داشتن منابع آب و خاک نسبتاً خوب، اما بی‌بهره از اقتصاد کشاورزی است و از دیرباز کشاورزان مترصد شانه خالی کردن از مشقات زراعت سنتی بوده‌اند. با این توصیف و بررسی نقشه‌های هوایی، سقز شبیه شهری در دل کویر بود تا اینکه احداث باغ ویلاها متداول شد.
علت و معلول باغ ویلا
ذائقه انسان ایرانی از دیرباز خانه‌هایی با حیاط بزرگ و مزین به سبزینگی بوده است. قوانین و مقررات مربوط به حفظ کاربری اراضیِ زراعی و باغات نیز که انتظار میرفت جامع باشند قابل تفسیر و مستلزم بازنگری هستند. از طرفی کمبود سرانه فضای سبز و تفرجگاه‌های عمومی در کنار محدودیت‌های رایج دست به دست هم دادند تا وراث خسته از منازعات حقوقی و خانوادگی سهم الارث خود را باغ ویلا کنند.
یکی حُسن و صد عیب
هر چند احداث و نگهداشت باغ ویلاها تا حدودی بر سبز بودن منطقه تأثیر داشته و آن را افزایش داده است، اما همه آنها در زمره حرایم شخصی هستند و قابلیت دسترسی عمومی ندارند و بنابر این جزو فضای سبز محسوب نمی‌شوند. از طرفی، شاید نگهداشت این فضاها ضریب اشتغال فصلی را افزایش داده باشد، ولی با گزینش اراضی مرغوب راندمان کشاورزی دچار چالش اساسی شده است و از آنجا که آب و خاک در کشاورزی بدون جایگزین هستند و حفاظت از خاک هم مستلزم یکپارچگی آن در کنار مدیریت آب است، احداث این قبیل خانه باغ‌ها یک حُسن بر صد عیب گزاف است.
مدیریت آبی کوچنده
مدیریت منابع آبی سقز فرا استانی است و در حال حاضر به نظر می‌رسد با استانداردهای دوگانه‌ای روبرو هستیم و مدیران اگرچه در موضوع حقابه شهرستان سقز به تغییرات اقلیمی و دلایل متعدد دیگر که هنوز نامگذاری هم نشده‌اند متوسل میشوند، اما به ساکنان پایین دست سد شهید کاظمی که می‌رسند حامی باغداری و زراعت انبوه هستند.
گمان میرود همین ناترازی آبی روند تفکیک اراضی حاصلخیز شهرستان به باغ ویلاهای شخصی را شتاب بخشید تا چاههای متعدد در پهنه های متراژ پایین و پشت دیوار و زیر پوشش دوربین‌های مدار بسته حفاری شوند و جان زمین مکیده شود.
تیغ دولبه
ساخت باغ ویلا در ابتدا رفتاری تجملاتی بود، اما به مرور کارکردهای مختلف دیگری از لابلای آن بیرون زد. به اینصورت که تورم بخش مسکن تهیدستان را نفی بلد کرد تا در قطعات کوچک کشاورزی حاشیه شهر خانه‌ای بنا کنند که از دور تشبیه به خانه باغ میشوند اما در واقع فقط یک سرپناه غیر رسمی هستند.
وارونگی زیستگاهی
در قدیم ایام گرگ و شغال در دامن طبیعت بودند و به ندرت پایشان به محیط زندگی انسان می رسید ولی بعد از رشد ناموزون و متراکم باغ ویلاها شاهدیم که زیستگاه حیات وحش به تسخیر انسان درآمده است.
تدبیر نباشد بدتر هم می‌شود
تمام عرصه‌های زندگی شاهد خیزش پدیده‌های نوظهور هستند و تجارب جهانی بیانگر آنست که برخوردهای سلبی و انکار نتوانسته است امیال بشر را به زوال بکشاند. طراحی و ایجاد مناطق اقماری که در حاشیه برخی شهرها (تحت عنوان ویلاشهر) آزموده شده است متولیان را مکلف به تعیین حرایم قانونی و تامین زیرساخت خواهد نمود و متقاضیان نیز ملزم به پرداخت حقوقات قانونی و رعایت موازین میشوند و علاوه بر تدوین شرایط احداث باغ ویلا، یک بازی بُرد بُرد است که بازار کار و بستر گردشگری را هم رونق میبخشد. اوین درکه تهران – بند ارومیه – طرقبه شاندیز مشهد و… از آن جمله‌اند و در برخی شهرهای همجوار نیز چنین روندی در حال اجراست.
